ЕУ воведува дигитална контрола на границите: првиот тест предизвикува метеж и доцнења

Од 12 октомври, Европската Унија започна постепено воведување на новиот електронски систем за влез и излез (EES), кој ги заменува класичните печати во пасошите со дигитална евиденција на биометриски податоци, како фотографии и отпечатоци од прсти. Системот е наменет за патници од трети земји кои патуваат во ЕУ за краток престој до 90 дена.

Министерството за внатрешни работи апелира до македонските граѓани да се информираат за новите процедури за да ги избегнат доцнењата и непотребниот стрес на границата. EES ќе биде активен на надворешните гранични премини на 29 земји, меѓу кои се Германија, Франција, Италија, Шпанија, Шведска, Грција, Бугарија, како и Исланд, Норвешка, Швајцарија и Лихтенштајн.

Првата фаза на воведување трае до април 2026 година, при што дел од патниците сè уште добиваат печат во пасошите. Од 10 април 2026 година, сите гранични премини ќе користат исклучиво електронска евиденција.

Иако системот е создаден за да го забрза патувањето и да ја зајакне безбедноста, првите денови покажаа бројни проблеми. Технички дефекти, неисправни киосци, недостаток на обучен персонал и долги редици предизвикаа рачна обработка и значителни застои на аеродромите и граничните премини. Патниците пријавуваат време на чекање и до 90 минути.

Транспортните компании и туристичките агенции веќе сигнализираат проблеми, особено за сезонските работници и превозниците. Билјана Муратовска од асоцијацијата МАКАМ-ТРАНС истакна дека евентуалните застои би можеле да предизвикаат поскапување на превозот и нарушување на економските текови.

Некои земји, како Хрватска, воведуваат дополнителни мерки за олеснување на патниците од трети земји, преку Национална програма за повторен влез (НПО), која ги забрзува процедурите за лица што редовно ја преминуваат границата.

Сепак, експертите предупредуваат дека воведувањето на системот може да предизвика метеж, особено во периоди со голем проток на патници. Авиокомпаниите и граничните служби изразуваат загриженост за можна застојност, додека првите тестови на британските и други аеродроми покажуваат турканици, пропуштени летови и зголемен стрес кај патниците.

Системот ќе стане задолжителен на сите гранични премини на Шенген зоната од април следната година, а македонските патници треба да бидат подготвени за новите дигитални процедури и можните доцнења.