Свет

Европа во шок од планот на Трамп: Брисел предупредува на опасно поткопување на помошта за Украина

Европските политички кругови со жестоки реакции го пречекаа најновиот мировен предлог на администрацијата на Доналд Трамп, кој предвидува искористување на замрзнатите руски средства за американски реконструкциски проекти по евентуален прекин на огнот. Планот, чиј главен преговарач е Стив Виткоф, дополнително ги влоши веќе напнатите односи меѓу Вашингтон и европските сојузници.

Во документот од 28 точки се предлага замрзнатите средства на Русија – околу 140 милијарди евра кои се чуваат претежно во Белгија – да се користат по американски модел, при што САД би земале „50 проценти“ од профитот од нивната употреба. Европските дипломати предупредуваат дека оваа идеја во целост го урива процесот што Унијата со месеци се обидува да го финализира: користење на средствата за да се обезбеди заем за Украина и да се спречи финансиски колапс во 2026 година.

„Европејците се преморени од обиди да создадат правно одржливо решение. А Трамп сака да извлече профит“, изјави поранешен француски функционер, оценувајќи го предлогот како „скандалозен“. Други европски претставници, исто така под анонимност, предупредија дека ваквите идеи ја уништуваат шансата договорот за заемот да биде усвоен од сите 27 земји членки на ЕУ.

Еден висок функционер во Брисел цинично забележал дека САД „немаат никаква моќ“ да ги одмрзнат средствата што се чуваат во Euroclear, додека друг европски политичар остро заклучил дека „Виткоф треба да побара професионална помош“.

Белгија, каде што се наоѓаат најголемиот дел од средствата, стравува дека би била изложена на огромен ризик од руска одмазда доколку средствата бидат искористени за украински заем. Тоа создава раздор меѓу белгиските власти и државите кои бараат итна акција во корист на Киев.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека новиот план на Трамп го става Киев во една од најтешките историски дилеми – избор меѓу губење на „достоинството“ или губење на „клучниот партнер“. Тој добил уверувања од европските лидери дека остануваат посветени на „праведен мир“ и дека ниту едно решение што го засега континентот и НАТО не може да се донесе без европски консензус.

Во момент кога Украина се соочува со сериозни финансиски притисоци, а разговорите во Брисел се во финална, но кревка фаза, изненадниот американски предлог сериозно ги наруши европските напори и внесе нова доза неизвесност во еден од најчувствителните меѓународни процеси.

Свет

Молдавија во мрак: Руски напади врз Украина предизвикаа голем енергетски хаос

Молдавскиот оператор за пренос на електрична енергија „Молделектрика“ се соочува со сериозни потешкотии поради масовните руски напади врз украинската енергетска инфраструктура, кои синоќа предизвикаа прекини и преоптоварување на системите во регионот.

Според соопштението на операторот, голема електрана била исклучена, а интерконекциите со Украина и Романија достигнале критични нивоа. Поради надминување на планираниот проток, Молдавија побара итна помош од Романија за стабилизирање на мрежата, објави „Ле Монд“.

Русија синоќа ги нападна регионите Чернихив, Запорожје, Лвов и Дњепропетровск, таргетирајќи клучни објекти од украинската енергетска мрежа. Украинското Министерство за енергетика соопшти дека повеќе области – меѓу кои Киев, Лвов, Одеса, Чернигов, Запорожје, Днепропетровск и Николаев – претрпеле прекини во снабдувањето со струја.

Руското Министерство за одбрана тврди дека мета биле компании од украинскиот воено-индустриски комплекс, инфраструктура која „го поддржува неговото функционирање“, како и пристанишни објекти што се користат „во интерес на вооружените сили на Украина“.

Свет

Илон Маск жестоко по Брисел: „ЕУ треба да се укине – вратете им го суверенитетот на државите“

Американскиот милијардер Илон Маск повторно влезе во остар конфликт со Брисел, откако Европската комисија ја казни неговата платформа X со 120 милиони евра поради прекршување на правилата од Законот за дигитални услуги (DSA).

Како реакција, Маск изјави дека „Европската Унија треба да се укине“ и дека суверенитетот мора да се врати на поединечните земји, „за владите подобро да ги претставуваат своите народи“.

Казната, изречена на 5 декември, се однесува на неколку прекршувања: измамнички дизајн на т.н. „сино отчукување“, недоволна транспарентност во складиштето за реклами и оневозможување на истражувачите да пристапат до јавни податоци.

Ова не е прв судир меѓу Маск и ЕУ. Тој претходно го нарече изборниот процес за претседател на Европската комисија „недемократски“, а најновата казна предизвика критики и од високи американски претставници, кои го споредија однесувањето на Брисел со „цензура“.

Свет

Кинески ракети во воздухот: Филипински авион под „огнено предупредување“ над спорните води

Кина денеска испука три сигнални ракети кон филипински патролен авион кој летал над Јужното Кинеско Море, соопшти филипинската Крајбрежна стража. Ракетите биле испукани од гребенот Суби, кој се наоѓа под кинеска окупација, но авионот не бил оштетен.

Филипинските власти наведуваат дека државниот истражувачки авион легално патролирал над подрачје кое Манила го нарекува Западно Филипинско Море, со цел да ја следи состојбата на морската средина, рибните ресурси и безбедноста на филипинските рибари.

Пекинг често користи сигнални ракети како предупредување за странски авиони да се оддалечат од зоната што ја смета за своја.

За време на патролата, филипинскиот авион забележал кинески болнички брод, два брода на кинеската крајбрежна стража и уште 29 закотвени бродови на кинеската полиција и војска во близина на Суби. Гребенот е еден од седумте потопени рифови кои Кина во последната деценија ги претвори во силно утврдени воени бази со ракетни системи, според американски и филипински воени функционери.

Авинот продолжил да патролира и покрај предупредувањата и летал и во близина на шест други спорни вештачки острови. Крајбрежната стража соопшти дека мисијата е успешно завршена.