Доколку Европската Унија не отстапи од планот за воведување јаглеродна такса за земјите членки на Енергетската заедница, тргувањето со електрична енергија би можело да се сведе исклучиво на регионално ниво, меѓу држави што не се членки на ЕУ. На ова предупреди Марко Бислимоски, претседател на Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ).

На трибината „Центар за енергетска политика на Западен Балкан“, одржана во Приштина, Бислимоски истакна дека воведувањето на јаглеродната такса значително ќе ја зголеми крајната цена на електричната енергија на отворениот пазар, со што таа ќе ја изгуби конкурентноста во однос на струјата произведена во земјите членки на Унијата.

„Со имплементацијата на јаглеродната такса практично ќе се блокира интеграцијата на земјите од Западен Балкан со европскиот пазар. Нема реална можност производител од регионот да извезува електрична енергија во ЕУ и ќе останеме затворени во тесни регионални рамки“, изјави Бислимоски.

Тој потсети дека и покрај зголемените инвестиции во обновливи извори на енергија од почетокот на енергетската криза, производството од јаглен и натаму има доминантна улога, бидејќи обезбедува базна енергија неопходна за стабилноста на електроенергетските системи во регионот.

Од РКЕ нагласуваат дека земјите членки на Енергетската заедница континуирано спроведуваат значајни реформи во енергетскиот сектор.

„Кај нас се усвоени првиот, вториот и третиот енергетски пакет, а во тек е имплементацијата и на четвртиот. Берзите за електрична енергија веќе функционираат, се зајакнуваат меѓуграничните капацитети и се создаваат услови за спојување на пазарите, што е клучно за привлекување нови инвестиции“, посочи Бислимоски.

Тој додаде дека придобивките од енергетските реформи мора директно да ги почувствуваат граѓаните, нагласувајќи дека Европа треба да покаже поголема поддршка преку соодветни субвенции.

„Живееме во средина со сериозно загаден воздух и огромни трошоци за здравствениот систем. Потребни се мерки, но тие мора да бидат социјално праведни. Неопходно е целосно да се редизајнира финансиската помош за ранливите потрошувачи и да се подобрат условите за користење фотоволтаици кај домаќинствата“, изјави Бислимоски.

Ова партнерство не е само поддршка, туку долгорочен процес на јакнење на институциите, зголемување на експертизата и создавање модерни системи кои ќе обезбедат предвидливи, одговорни и транспарентни јавни финансии, истакна министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска, осврнувајќи се на соработката со Министерството за финансии на САД преку нивната Канцеларија за техничка помош (ОТА).

Димитриеска – Кочоска посочи дека соработката со Tрезорот на САД во делот на секторите Буџет и Трезор има длабоки корени и дека нашиот систем за буџетско планирање бил првично развиен со техничка помош од САД во периодот од 2004 до 2008 година и претставува основа врз која денес градиме современо управување со јавните финансии.

Осврнувајќи се на сработеното во изминатите години, министерката за финансии рече дека особено значајни се реализираните мисии во управувањето со готовина, почетните обуки за сметководство и пилот-проектот за консолидирање на главната книга. Од септември активно се работи и на ревидирање на програмската класификација и веќе се обучени 65 претставници од 29 институции за програмско буџетирање и индикатори за резултати, а во следниот период соработката треба да продолжи преку подготовка на подзаконските акти од Законот за буџети, нов формат на Буџетот, развивање мерливи индикатори за перформанси и натамошно консолидирање на главната книга како стратешка реформа за транспарентни јавни финансии.

Во секторот за финансиски систем, Димитриеска-Кочоска посочи дека во текот на 2024 година реализирани се повеќе мисии насочени кон моделите за интегрирана супервизија, супервизорски вештини и заштита на потрошувачите и дека во моментот се работи на новиот процес за собирање податоци, ажурирањето на ризичните профили и обуките за супервизија базирана на ризик, кој до крајот на годината ќе биде целосно ставен во употреба.

Во областа на управувањето со јавниот долг, во 2023 година е потпишан Меморандум за разбирање со OTA со цел унапредување на управувањето со јавниот долг и развојот на пазарот на државни хартии од вредност. Фокусот е насочен кон развој на нова аукциска платформа, развој на пазарот на државни хартии од вредност и активно управување со портфолиото на јавен долг.

– Партнерството меѓу Македонија и САД во областа на јавните финансии не е административна соработка, туку долгорочна инвестиција во стандардите, институционалниот интегритет и транспарентноста. Овие програми директно придонесуваат за поефикасни институции, подобро управување со ресурсите, намалување на ризиците и поголема заштита на граѓаните – нагласи Димитриеска-Кочоска.

Берзата се соочува со бурна недела, додека се одвива последната трговска сесија од годината, објавува Morningstar.

Времето истекува за инвеститорите кои сакаат да ги направат своите последни стратешки потези пред календарот да се сврти кон 2026 година. Влоговите се екстремно високи бидејќи серијата одложени објавувања на економски податоци, комбинирана со масовно ребалансирање на пазарните индекси, се заканува да ја зголеми волатилноста, предупредува MarketWatch. За инвеститорите, ова е последна шанса да одлучат дали 2025 година ќе заврши со славење или со солзи.

Оваа недела ќе биде објавен ноемврискиот извештај за работните места во САД, како и клучните податоци за инфлацијата, кои би можеле или да ги потврдат или да фрлат сомнеж врз очекувањата на Федералните резерви за каматните стапки во Новата година.

Американските акции доживеаја остар пад во петокот. На неделно ниво, S&P 500 падна за 0,6%, Nasdaq Composite потона за 1,6%, додека индустрискиот просек Dow Jones успеа да порасне за 1,1%.

„Доколку видиме побрзо зголемување на невработеноста над 4,5%, тоа би бил фактор за пониски стапки во 2026 година, како во однос на очекувањата за Федералните резерви, така и во однос на пазарните цени низ целата крива на државните обврзници“, истакнува Тони Родригез, раководител на стратегијата за долг во Nuveen.

Минатата недела претставниците на ФЕД ги намалија каматните стапки по трет последователен состанок, сигнализирајќи подготвеност за уште едно намалување следната година.

Ажурираниот режим на економски проекции на американската централна банка предвидува невработеност од 4,5% на крајот на оваа година, паѓајќи на 4,4% во 2026 година и 4,2% во 2027 година. Сепак, најновите владини податоци покажаа стапка од 4,4% во септември – највисока во последните четири години!

Подобрувањето на економските перспективи, како и сериозните грижи за некои високо ценети акции на вештачката интелигенција, го поттикнуваат растот во оние сегменти на американскиот берзански пазар кои би имале корист од економското забрзување и пониските трошоци за финансирање.

И покрај тоа што Федералните резерви на САД ги контролираат краткорочните каматни стапки, трошоците за долгорочно задолжување, како што се 30-годишните хипотекарни каматни стапки, зависат од долгорочните приноси на државните обврзници, кои остануваат високи.