Свет

Удар врз медиумските слободи: судот во Хонг Конг го осуди Џими Лаи, можна доживотна казна

Во случај што одекна низ целиот свет како уште еден удар врз слободата на печатот во Хонг Конг, судскиот процес против медиумскиот тајкун Џими Лаи кулминираше со шокантна пресуда: 78-годишниот основач на продемократскиот весник „Епл дејли“ е прогласен за виновен по сите три точки од обвинението, вклучувајќи го и „заговорот за дослух со странски сили“ и „објавување бунтовнички материјали“.

И покрај неговото упорно изјаснување за невин, Лаи сега се соочува со најстрашната можна казна – доживотен затвор. Датумот за изрекување на казната допрва треба да биде утврден, оставајќи ја судбината на еден од најжестоките критичари на Пекинг во неизвесност.

Ова монументално судење, кое започна во декември 2023 година, го надмина првичното времетраење за повеќе од двапати, истегнувајќи се на над 150 дена сослушувања пред да заврши кон крајот на август. Целиот процес е директна последица на сеопфатниот Закон за национална безбедност наметнат од Пекинг, закон кој ефективно ги криминализира сите активности што власта ги толкува како бунт или субверзија.

Весникот „Епл дејли“, животен проект на Лаи и симбол на продемократското движење, беше насилно затворен во 2021 година откако властите ја искористија оваа легислатива за да започнат истраги.

Пресудата веднаш предизвика бран на остра критика од меѓународната заедница и застапниците за човекови права.

Елејн Пирсон, директорка за Азија во Хјуман рајтс воч, не ги штедеше зборовите:

„Осудата на Џими Лаи под лажни обвиненија по пет години самица е сурова и пародија на правдата. Кинеската и владите на Хонг Конг мора да платат цена за нивните непопустливи напори да го замолчат печатот.“

Таа апелираше случајот итно да се отфрли, а Лаи, кој веќе има поминато повеќе од пет години зад решетки за претходни случаи, веднаш да биде ослободен.

И Комитетот за заштита на новинарите го обнови својот повик за итно и безусловно ослободување на тајкунот, нагласувајќи дека Лаи (кој има и британски пасош) се соочува со здравствени проблеми, вклучувајќи дијабетес, и е држен во самица.

Оваа пресуда ја запечатува судбината на еден од последните независни гласови во Хонг Конг и испраќа застрашувачка порака за иднината на граѓанските слободи и медиумската слобода во овој град.

Свет

Хаос на европските аеродроми по воведувањето на новиот Шенген систем

Воведувањето на Шенген системот за влез и излез (EES) на 12 октомври 2025 година предизвика сериозни проблеми на аеродромите во Европа, при што патниците во периоди на зголемена фреквенција чекаат и до три часа за да поминат гранични контроли, соопшти Европскиот оддел на Меѓународниот совет на аеродроми (ACI).

Оттаму велат дека прогресивното снимање на биометриски податоци и регистрација на државјани од трети земји ја зголемуваат обработката на патниците до 70%, а недостигот на киосци и полициски кадар дополнително ја усложнува ситуацијата. Најзасегнати се аеродромите во Франција, Германија, Грција, Исланд, Италија, Португалија и Шпанија.

ACI повикува Европската комисија, eu-LISA, Фронтекс и земјите-членки итно да преземат мерки или да овозможат поголема флексибилност во примена на системот до целосното воведување. Генералниот директор на ACI EUROPE, Оливие Јанковец, предупредува дека доколку проблемите не се решат пред зголемувањето на прагот за регистрација на 35% од 9 јануари, хаосот на аеродромите ќе се продлабочи, со сериозни последици по безбедноста и оперативноста.

Свет

Украински дронови предизвикаа штета на руската нафтена инфраструктура во Таман

Украински беспилотни летала го погодиле руското пристаниште Таман во Црното Море, при што биле оштетени две пристаништа, еден цевковод за снабдување со мазут и два танкера, соопшти регионалната администрација на Краснодарската област. На едниот танкер избувнал пожар кој веќе е изгаснат, а два резервоари за складирање биле оштетени од падот на остатоци од дрон.

Службите за цивилна заштита информираат дека екипажите на погодените бродови се евакуирани, а пожарите се целосно изгаснати. Пристаништето Таман се смета за клучна точка за испорака на нафта и течен природен гас.

Украина зачестено ги напаѓа руските нафтени и енергетски објекти како дел од својата одбрана од руската инвазија.

Свет

Пентагон алармира: Кина тајно распоредила над 100 нуклеарни ракети – можно воено сценарио за Тајван до 2027

Најнов извештај на Пентагон, сè уште необјавен, открива дека Кина значително го забрзува својот нуклеарен капацитет и не покажува интерес за преговори за контрола на оружјето. Според американските разузнавачи, Пекинг тајно распоредил повеќе од 100 интерконтинентални балистички ракети од типот ДФ-31 во „полиња со силоси“ во близина на границата со Монголија, што им овозможува брзо лансирање во случај на конфликт.

Американскиот претседател Доналд Трамп претходно најави план за денуклеаризација во соработка со Кина и Русија, но извештајот на Пентагон укажува дека Пекинг не покажува сериозен интерес за такви мерки или разговори за контрола на вооружувањето.

Според документот, кинескиот нуклеарен арсенал сè уште брои под 600 боеви глави, но експанзијата продолжува, а до 2030 година се очекува бројката да надмине 1.000. Пентагон истакнува дека клучната година е 2027, кога Кина се проценува дека ќе биде способна да води и да победи во потенцијален конфликт за Тајван.

Стратегијата на Пекинг вклучува удари на далечина од 1.500 до 2.000 наутички милји од кинескиот брег, со што би можело сериозно да се попречи американското воено присуство во Азиско-пацифичкиот регион. Кина засега го застапува ставот дека се придржува до „нуклеарна стратегија на самоодбрана“ и политика на ненапаѓање, додека Пентагон предупредува на зголемената закана за стабилноста во регионот.