Свет

Американски безбедносен чадор за Украина: Контранапади од НАТО ако Москва го прекрши примирјето

САД, европските сојузници и Украина постигнале начелен договор за нов сет безбедносни гаранции со цел спречување на идни руски напади, речиси четири години по почетокот на инвазијата. Планот, кој американските претставници го нарекуваат „платински стандард“, е резултат на дводневните преговори во Берлин и предвидува силен одвраќачки механизам без директно присуство на американски трупи во Украина.

Според договореното, Вашингтон има намера да го испрати договорот на ратификација во Сенатот, со што тој би станал правно обврзувачки. За разлика од класичните одбранбени договори што САД ги имаат со Јапонија и Јужна Кореја, овој план не вклучува распоредување копнени сили на украинска територија.

Во почетната фаза би се формирала мисија предводена од САД, задолжена за надзор на прекинот на огнот и посредување при евентуални спорови, со цел навремено спречување на нова ескалација.

Доколку Русија повторно започне офанзива и дипломатските напори пропаднат, американскиот одговор би се темелел првенствено на воздушна моќ. Според дипломатски извори, во таков случај би можело да се употребат борбени авиони Ф-35, ракети Томахавк или слични системи распоредени на територијата на НАТО, за прецизни контранапади. Сепак, превентивни удари не се планираат, а воената реакција би следела само доколку одговорноста за кршењето на примирјето недвосмислено се припише на Москва.

Европските сојузници, предводени од Велика Британија и Франција, би имале дополнителна улога преку т.н. „коалиција на волјата“. Таа предвидува распоредување мултинационални сили со задача да ја обучуваат украинската армија, да го надгледуваат воздушниот простор и да ги обезбедуваат клучните поморски рути во Црното Море. Овие сили би можеле и да ја забават евентуалната руска офанзива додека пристигнат засилувања, иако правилата за директен ангажман сè уште не се дефинирани.

Клучен дел од планот е обновата на украинските вооружени сили во форма на таканаречен „челичен еж“ – силна и модерна армија што би претставувала сериозна пречка за секој иден агресор. Мировниот предлог од 20 точки предвидува ограничување на бројот на војници на 800.000, но без рестрикции за одбранбените оружени системи што Украина може да ги поседува.

Иако предлогот е позитивно примен во Киев и во европските престолнини, скепсата останува кога станува збор за подготвеноста на Москва да го прифати. Европските извори предупредуваат дека ваквите гаранции, слични по тежина на Член 5 од НАТО, би можеле да бидат неприфатливи за Кремљ.

Украинскиот претседател смета дека, доколку Русија го одбие договорот, САД ќе одговорат со дополнителни санкции и зголемена воена помош, нагласувајќи дека тоа би било логичен и фер исход во вакви околности.

Свет

Зеленски апелира за итна финансиска помош на Украина

Украинскиот претседател Володимир Зеленски во Брисел изјави дека не е јасно како ќе завршат денешните разговори меѓу европските лидери за финансирање на Украина, но нагласи дека земјата веднаш мора да обезбеди нови средства поради проектиран дефицит од 45 до 50 милијарди евра за следната година.

Тој предупреди дека без дополнителни средства Украина ќе биде принудена да го намали производството на беспилотни летала, потенцирајќи дека обезбедувањето финансии е критично за одбраната на земјата. Зеленски додаде дека Украина прави сè што може за да ја заврши војната, но дека нема гаранции за успехот на овој процес, особено со оглед на недостатокот на помирувачки изјави од Кремљ.

Претседателот истакна дека Украина мора да остане силна и способна да се брани, и додаде дека имал добар разговор со белгискиот премиер Барт де Вевер за разбирање на меѓусебните позиции, но дека ризиците за Украина остануваат високи.

Зеленски нагласи дека Украина треба да донесе одлука за користење на замрзнатите руски средства пред крајот на годината, посочувајќи дека е морално оправдано да се користат средства против агресијата врз суверена земја. Тој призна дека постојат правни стравувања од Русија, но дека тие не се толку сериозни како непосредната закана од нејзино присуство на границите.

Во однос на пристапувањето во ЕУ, Зеленски рече дека е клучно процесот да не биде блокиран од ниту една земја-членка и дека членството треба да се гледа како дел од пошироки безбедносни гаранции за Киев.

За мировните преговори предводени од САД, Зеленски истакна дека има напредок, но дека Украина изразила загриженост за областите каде што Русија би можела да се спротивстави, вклучувајќи и присуство на европски стабилизациски сили. Тој додаде дека поголем притисок од САД, вклучително и од претседателот Трамп, би можел да го принуди Москва на конкретни чекори за прекин на војната.

Свет

„Неправедно решение“: Зеленски против поделбата на нуклеарната централа Запорожје

Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, изјави дека предлогот на Соединетите Американски Држави за поделба на нуклеарната централа Запорожје меѓу Украина, САД и Русија е неправеден и тешко применлив.

Зеленски, одговарајќи на новинарски прашања, појасни дека американската страна предложила компромис според кој централата би продолжила да функционира, а сопственоста и управувањето би биле распределени меѓу три страни. Тој нагласи дека ваквиот пристап не ги зема предвид реалните услови на терен.

Според него, проблемот не е само во прашањето на сопственоста, туку и во сериозните технички и безбедносни ризици. Зеленски истакна дека централата е милитаризирана, нејзината состојба е влошена, а пристапот до основни ресурси како вода и електрична енергија е ограничен, што го доведува во прашање нејзиното безбедно работење.

Тој укажа и на статусот на украинските работници кои моментално се ангажирани во објектот, нагласувајќи дека со враќање на централата на полн капацитет ќе биде потребен поголем број украински специјалисти, а останува отворено прашањето каде и под какви услови тие би живееле и работеле.

Зеленски додаде дека сите можни решенија мора да бидат усогласени со Меѓународната агенција за атомна енергија. Како клучен проблем ја наведе и обновата на браната која беше уништена за време на војната, истакнувајќи дека без неа централата не може стабилно да функционира.

„Има повеќе прашања отколку одговори – од безбедноста и инфраструктурата, до тоа кој ќе плати за обновата“, заклучи украинскиот претседател.

Свет

Русија распореди нуклеарно способна ракета „Орешник“ во Белорусија

Белорускиот претседател Александар Лукашенко соопшти дека новоразвиената руска хиперсонична ракета со нуклеарен капацитет, позната како „Орешник“, е веќе распоредена на територијата на Белорусија и е ставена во борбена готовност.

Во своето годишно обраќање, Лукашенко изјави дека ракетниот систем е присутен во земјата од претходниот ден и дека веќе извршува борбена задача. Станува збор за оружје кое Русија го претстави минатата година, откако беше употребено при напад врз украинскиот град Днипро, што тогаш беше оценето како сериозна ескалација на конфликтот во Украина, кој се приближува кон четвртата година.

Москва уште во 2023 година распореди тактичко нуклеарно оружје во Белорусија и најави дека до крајот на 2025 година може да го стационира и системот „Орешник“. Белорусија, како близок сојузник на Русија, има значајна улога во воената стратегија на Москва, која ја користеше белоруската територија за почетокот на офанзивата против Украина во февруари 2022 година.

Во август, властите во Минск најавија дека ќе се вежба распоредување на ракетите „Орешник“ за време на заедничките воени вежби „Запад-2025“, кои ќе се одржат во близина на источните граници на Европската унија и НАТО.