Европската унија постигна тешко издејствуван компромис за идното финансирање на Украина: за обновување на земјата издвоен е бескаматен заем од 90 милијарди евра. Одлуката беше донесена на самитот на ЕУ во Брисел, а ја соопшти германскиот канцелар Фридрих Мерц, кој нагласи дека замрзнатите руски средства засега нема директно да се користат.
Според Мерц, договорениот заем ќе биде доволен за покривање на воените и буџетските потреби на Украина во наредните две години. „Ќе ги задржиме руските средства замрзнати сè додека Русија не ја обештети Украина“, порача тој, додавајќи дека ЕУ го задржува правото, доколку до тоа не дојде, да ги искористи тие средства – „во целосна согласност со меѓународното право“ – за отплата на заемот.
Канцеларот го оцени договорот како „голем успех“, иако призна дека тој отстапува од неговата првична замисла. Наместо директно користење на средствата на руската централна банка, што се покажа како премногу правно и политички комплицирано, ЕУ се одлучи за обратен редослед: најпрво заем, а потоа евентуална наплата од руските средства. „Целта останува иста – Русија да ја плати цената на оваа војна“, истакна Мерц.
Прашањето за користењето на замрзнатите руски средства со месеци ја дели Унијата. Особено Белгија изразуваше резерви, бидејќи најголемиот дел од околу 210 милијарди евра се наоѓаат во белгиската финансиска институција „Еуроклеар“. Европската комисија процени дека на Украина ѝ се потребни 90 милијарди евра до крајот на 2027 година, но некои земји, како Унгарија, целосно се спротивставија на какво било користење на тие пари.
Според дипломатски извори, планот пропаднал пред сè поради противењето на Франција и Италија, јавува германската агенција ДПА. Двете земји, наводно, не биле подготвени да обезбедат средства за заштитен механизам што го побара белгискиот премиер Барт де Вевер – гаранции дека сите можни ризици ќе бидат заеднички покриени. Белгија стравува од руска одмазда, вклучително и експропријации на европски компании и поединци во Русија, а особено за иднината на „Еуроклеар“, која управува со најголемиот дел од замрзнатите средства.
По постигнувањето на договорот, францускиот претседател Емануел Макрон ја отвори вратата за обновување на директниот дијалог со Кремљ. „Ќе биде корисно повторно да разговараме со Владимир Путин“, изјави тој, оценувајќи дека тоа е во интерес и на Европејците и на Украинците. Во спротивно, предупреди Макрон, разговорите ќе продолжат исклучиво преку преговарачи – сценарио што, според него, не е оптимално.
Во меѓувреме, дипломатската активност не стивнува ни преку Атлантикот. Специјалниот пратеник на САД, Стив Виткоф, и Џаред Кушнер, зетот на американскиот претседател Доналд Трамп, неодамна одржаа одделни разговори со руски претставници, како и со претставници на Европа и Украина. Американските медиуми најавуваат дека нови консултации меѓу Вашингтон и Москва би можеле да се одржат уште за време на викендот.
Извор: ЕУ постигна договор: 90 милијарди евра кредит за Украина – DW – 19.12.2025
