Connect with us

Економија

Критичните суровини како нов национален приоритет: зошто рударството е клучната алка на македонската индустриска политика

Македонија е пред важна крстосница во однос на развојот на рударството. Со Предлог-закон за рударство првпат системски се воведуваат „Листа на критични минерални суровини“ и „Листа на стратешки минерални суровини“, со обврска Владата на секои три години да ги преиспитува и ажурира суровините на двете листи. Ова ја усогласува земјата со европската и глобалната пракса и создава јасна рамка за планско искористување на домашните ресурси, за побрзи процедури и за таргетирани инвестиции. Законскиот текст предвидува и дефинирање на проекти од „стратешки интерес“, што овозможува приоритетен третман на капацитети со системска важност за економијата.

Со тоа, регулативата го врзува рударството со индустриските и енергетските цели и создава предвидлива траекторија за инвеститорите.

Глобалниот контекст: побарувачка што ја редефинира безбедноста на снабдување

Глобалните ланци на снабдување со метали се под силен притисок од растечката побарувачка за кабли, батерии, електроника и зелени технологии. Европската унија и САД поставија јасни листи и политики за критични суровини за поефикасно привлекување капитал и технологија и за да им дадат предвидливост на домашните оператори да инвестираат во опрема, преработка и заштита на животната средина. ЕУ ја применува Регулативата за критични суровини (CRMA), која освен „критични“ дефинира и „стратешки“ суровини за зелени, дигитални, одбранбени и аеронаутички технологии—со конкретни цели за домашно снабдување, преработка и рециклирање. Паралелно, САД неодамна ја проширија својата трогодишна листа и го вклучија бакарот (заедно со среброто и други материјали), испраќајќи јасен сигнал дека металите на енергетската транзиција се прашање и на економска и на национална безбедност.

CRMA поставува и конкретни цели до 2030: најмалку 10% на екстракција, 40% на преработка и 25% на рециклирање од годишната потрошувачка на ЕУ. Дополнително, не повеќе од 65% од секоја стратешка суровина смее да потекнува од една единствена трета земја. Овие репери се корисни и за нашата политика при дефинирање на националните листи и локалните приоритети.

Холандскиот пример: стоковни резерви на критични суровини

Не се работи само за поддршка на рударството, во ЕУ се менуваат и политиките за стокови резерви поврзани со критичните или стратешките материјали. Холандија во октомври 2024 најави проценка за воспоставување стратешки стокови резерви на критични суровини на национално или прекугранично ниво, синхронизирано со формирањето на Националната опсерваторија за материјали (NMO) за следење на синџирите на снабдување. Во јуни 2024 NMO објави студија за изводливост на национална програма за складирање на критични суровини како алатка за јакнење на европските ланци на вредност. Во март 2025 холандското државно инвестициско тело најави јавноприватен фонд за обезбедување пристап до критични материјали за Холандија и Европа, а деловната заедница ја позиционира стоковната резерва како предуслов за стратешка автономија и кружна транзиција согласно пошироката европска stockpiling-стратегија претставена во јули 2025.

Индиректна потврда дека вниманието кон бакарот и сродните метали не е само локален, туку глобален императив.

Домашните капацитети: потпирање на постојната индустриска база

На домашен терен, рударството веќе има јасен индустриски профил кој може да се надгради во духот на новата политика.

Рудникот „Злетово“, кое е дел од „Булмак 2016“, и поширокиот кратовско-злетовски појас важат наоѓалиште со олово – цинкова руда, но минералната слика е побогата од основната руда. Покрај оловото и цинкот, во минерализацијата во секундарните текови се среќаваат и сребро, германум, индум, кадмиум, бизмут, галиум и злато, сите елементи со растечка технолошка употреба во фотоволтаици, полупроводници, батериски ланци и специјални легури. „Злетово“ има годишен капацитет за преработка од околу 150–180 илјади тони руда, со вкупно производство на оловен и цинков концентрат од 12–13 илјади тони годишно.

Во источниот регион, Бучим и неговиот наследник „Боров Дол“ ја носат бакарната приказна: со пренасочување на флотацијата и складирањето во постојната инфраструктура, Боров Дол обезбедува континуитет на производството и работните места, со резерви и планови кои го продолжуваат животниот век на капацитетот најмалку до крајот на деценијата.

Рудникот „САСА“ во Mакедонска Каменица е еден од регионалните репери за подземна експлоатација на олово-цинк со околу 800 илјади тони руда годишно.

Научни трудови и оперативни согледувања евидентираат и присуство на дел од наведените елементи и во антропогените депонии и металуршки јаловишта во близина на рудниците, што отвора простор за понатамошно извлекување на металите.

Поуки за индустриската политика: од листи до реални резултати

Клучната придобивка од воведувањето на национални листи е предвидливоста, поставување на јасни критериуми за проекти со стратешка ознака, поефикасни дозволи и подобро таргетирање на инфраструктурна поддршка. Усогласувањето со европските политики создава можности домашните оператори да станат дел од европски стратешки проекти, каде што се вреднува локалната содржина, еколошките стандарди и степенот на преработка и рециклирање. Паралелно, глобалниот фокус врз бакарот и сродните метали ја нагласува потребата Македонија да го развие сопствениот технолошки капацитет за извлекување на елементи-соработници, вклучително и преку внимателни пилот-проекти за повторно извлекување од јаловишта.

Ова е реална шанса за државата да го претвори рударството во политика на развој, а не само во активност на екстракција. Националните листи на критични и стратешки суровини, усогласени со европските правила и дополнети со современи стандарди за животна средина, можат да го позиционираат секторот како сигурен столб на економијата.

Економија

Рекорд на пазарот на недвижности: Во Дубаи продаден пентхаус за над 127 милиони евра

Дубаи повторно ги помести границите на луксузот на глобалниот пазар на недвижности, откако беше продаден најскапиот пентхаус на Блискиот Исток за 550 милиони дирхами, што изнесува околу 150 милиони долари, односно 127,7 милиони евра. Ултралуксузната резиденција се наоѓа во комплексот „Бугати Резиденс“, пренесува агенцијата „Анадолу“.

Со оваа трансакција е поставен и рекорд по цена на квадратен метар во реонот Бизнис Беј, која достигнува околу 27.000 евра. Продажбата ја реализирал главниот директор за продажба на компанијата „Бингати“, Абдула Бингати.

Претседателот на „Бингати“, Мухамед Бингати, изјави дека компанијата годинава го предводи пазарот на недвижности во Дубаи, со повеќе од 14.000 продадени станбени единици, оставајќи ги зад себе и јавните и приватните конкуренти.

Тој посочи дека „Бингати“, како еден од најбрзорастечките инвеститори, веќе се вбројува меѓу трите водечки компании на пазарот, со значителен удел според податоците на Одделот за земјиште во Дубаи.

Продадениот пентхаус се простира на 4.385 квадратни метри и е дел од „Бугати Резиденс“ – првиот станбен проект во светот што го носи брендот „Бугати“. Комплексот веќе привлече и светски познати личности, меѓу кои фудбалерот Нејмар, тенорот Андреа Бочели и дефанзивецот Ајмерик Лапорт, кои купиле резиденции во рамките на проектот.

Сместен во срцето на Бизнис Беј, комплексот комбинира француски дизајн со современиот урбан дух на Дубаи и овозможува близина до клучните деловни зони и градски знаменитости. Резиденциите нудат висок степен на приватност, ексклузивни погодности и таканаречени „скај меншн“ пентхауси.

Од „Бингати“ оценуваат дека оваа рекордна продажба дополнително ја зацврстува позицијата на Дубаи како светски центар за ултралуксузни недвижности. Компанијата располага со портфолио од над 80 проекти, вредни повеќе од 70 милијарди дирхами, и соработува со глобални брендови како „Бугати“, „Мерцедес-Бенц“ и „Џејкоб и Ко.“, при што има кредитен рејтинг BB- од „Фич“ и Ba3 од „Мудис“.

Continue Reading

Економија

(ВИДЕО) ЗК Пелагонија го отвори првиот „АгроЕкоЦентар за обука за зелени вештини“

Центарот за обука на ЗК Пелагонија отвори уникатна можност за идните, но и за постоечките земјоделци, ученици и студенти да учат од реални примери, да предвидуваат ризици, да применуваат современи технологии и да развиваат одржливи и иновативни земјоделски практики – создавајќи професионалци со зелени вештини подготвени за иновативно и одговорно управување со ресурсите.

Првиот проект на „Агро Еко Центар за Обука за Зелени Вештини„ е реализиран во соработка со Стопанска комора на Северна Македонија Economic Chamber of North Macedonia, кадешто на 02 декември 2025 година беше отворена првата „АгроЕкоСтаница за зелени вештини” – технолошка иновација која претставува важен чекор кон воведување на паметни-smart решенија во земјоделството и можност за континуирана практична обука за идните „Еколошки агротехничари“.

АгроЕкоСтаница за зелени вештини ќе претставува современа платформа во склоп на центарот за обука што ќе овозможи развивање на компетенции за еколошко и рационално управување со земјоделските ресурси преку практична работа со современи дигитални алатки:

– Следење и анализа на состојбата на почвата, растенијата и климатските услови според податоците од сензорите на АгроЕкоСтаницата.

– Пристап до податоци во реално време и применa на еколошки мерки за заштита на културите и обновување на биолошкиот диверзитет кој ќе доведе до контролирана употреба на заштитни средства (пестициди и хербициди), минерални ѓубрива и рационално користење на вода за наводнување.

– Препознавање и превенција на ризици како суша, болести и штетници преку дигитални предупредувања.

– Поддршка за одржливи и ефикасни земјоделски практики.

Oсновната цел на ЗК Пелагонија е да ја доближи најсовремената технологија до локалните земјоделци , ученици, студенти и сите заинтересирани, градејќи заедница која се развива преку знаење, иновации и практична примена.

 оваа иницијатива, Пелагонија продолжува да се позиционира како регион што го следи европскиот пат на модернизација и дигитализација во земјоделството.

Полињата на ЗК Пелагонија стануваат отворена книга – реален простор каде идните агротехничари, студенти и земјоделци ќе учат, иновираат и применуваат зелени вештини во реални услови – пример за одржливо и модерно

Нашиот прв проект на „Агро Еко Центар за Обука за Зелени Вештини„ е успешно реализиран и сме особено задоволни што пред многу млади ги покажавме придобивките од воведување на паметни-smart решенија во земјоделството и како се постанува професионалец со зелени вештини подготвени за иновативно и одговорно управување со ресурсите и животната средина.

Голема благодарност до Стевче Стевановски Градоначалник на Општина НовациДраганчо Саботковски – градоначалник на општина Могила и Општина Битола – официјална страница за нивното присуство и поддршка за заедничко залагање за реализирање на понатамошни обуки за зелени вештини кои ќе бидат од големо значење за локалните заедници.

Видеото може да го погледнете тука

Continue Reading

Економија

Спектакуларно отворање во Гевгелија: ЏАМБО и ВЕРО станаа новата омилена дестинација во „Gevgelija Mall“

Гевгелија, [13.12.2025 година] – Со огромна посетеност и во празнична атмосфера, овој викенд во Гевгелија и официјално започна со работа новиот, најсовремен ЏАМБО (JUMBO) маркет. Сместен во новоотворениот трговски центар „Gevgelija Mall“, реномираниот бренд ја реализираше својата голема инвестиција во јужниот регион, носејќи светско шопинг искуство за локалното население.

Отворањето помина во знакот на семејната забава и радоста. Најмладите посетители уживаа во целодневната програма исполнета со музика, дружење со маскоти, цртање на лице и игри со сапунени меури, што го претвори првиот работен ден на маркетот во вистински настан за градот.

Новиот објект се простира на површина од 3.000 метри квадратни, дизајниран според највисоките светски стандарди. Купувачите веќе имаат пристап до асортиман од над 20.000 артикли, вклучувајќи производи за домот, играчки, декорации и сезонски изненадувања.

Како значајна новина за купувачите во Гевгелија е интегрирањето на селектиран асортиман од брендот ВЕРО во рамките на самиот маркет. Оваа стратешка синергија им овозможува на потрошувачите на едно место да ги задоволат сите потреби за домаќинството, штедејќи време и уживајќи во квалитетот на двата силни бренда.

Генералниот директор на ВЕРО и ЏАМБО маркетите, Петар Денковски, истакна дека ова отворање е многу повеќе од проширување на продажната мрежа – тоа е исполнување на ветувањето за поддршка на локалната заедница.

„Горди сме што со оваа капитална инвестиција директно влијаеме на економскиот пулс на Гевгелија. Отворивме нови работни места и создадовме силен регионален магнет кој очекуваме да привлекува купувачи не само од градот, туку и од соседството,“ изјави Денковски.

Менаџментот на компанијата потврди дека експанзијата не застанува тука. Успешната приказна продолжува и следната година со најавеното отворање на нов маркет во Струмица, со што ЏАМБО и ВЕРО целосно ќе го заокружат своето присуство во југоисточниот дел на Македонија.

Новиот маркет во Гевгелија веќе работи со полн капацитет, нудејќи креативни решенија и производи за целото семејство, под препознатливиот слоган „За сѐ што ви треба и не сте знаеле дека ви треба“.

Continue Reading
Advertisement

Advertisement

Advertisement
Advertisement

Advertisement

Advertisement

Advertisement

Advertisement

Advertisement

Advertisement

Трендинг