Свет

Улогите се променија: Центарот на моќта се сели на исток – Полска и Германија стануваат новиот бедем против Русија

Децении Европската унија се темелеше на непишано правило: Германија ја води економијата, Франција армијата. Денес, тој баланс се руши. Германија се подготвува да стане водечка воена сила на континентот, додека центарот на европската моќ постепено се преместува кон исток.

Според Politico, Германија планира до 2029 година да троши 153 милијарди евра годишно за одбрана (околу 3,5% од БДП) – најголема воена експанзија од обединувањето. Во споредба, Франција планира 80 милијарди до 2030, а Полска веќе издвојува рекордни 4,7% од БДП, најмногу во НАТО.

Берлин гради армија „првенствено за себе“, задржувајќи ги тендерите и договорите во рамките на Германија. До крајот на 2026 година се очекуваат 83 милијарди евра воени договори, а долгорочно – над 370 милијарди. Малку средства одат кон американски компании; најголемиот дел останува во германската индустрија.

Франција со загриженост гледа на ова зајакнување. Париз стравува дека Германија ќе стане преголем и недостижен партнер, а заедничкиот проект за европски борбен авион (FCAS) е во застој поради несогласувања. Француските аналитичари предупредуваат дека Берлин ја користи својата економска и технолошка надмоќ за доминација во одбраната.

Од друга страна, Полска го поздравува германското наоружување, но со внимателност поради историските трауми. Варшава гледа во Германија сојузник во зајакнувањето на источниот фронт на НАТО, но инсистира на „постојана проверка“ на нејзините намери.

Политичките промени во Германија, како растот на Алтернатива за Германија (AfD) и нејзиниот проруски став, внесуваат дополнителна доза сомнеж кај источните сојузници.

Според европски дипломати, Германија сега комбинира економска и воена сила, додека Полска станува нов воен столб на источното крило на НАТО. ЕУ се соочува со клучен тест: дали оваа нова рамнотежа ќе ја обедини или дополнително ќе ја подели Европа.

Свет

Илјадници граѓани излегоа на улиците на Будимпешта на масовен протест

Илјадници луѓе се собраа на улиците на Будимпешта, каде одржаа масовен протест изразувајќи незадоволство од актуелните политички и општествени состојби во Унгарија. Демонстрантите маршираа низ централните градски булевари, носејќи транспаренти и скандирајќи пораки упатени до власта.

Според локалните медиуми, протестот бил организиран од граѓански иницијативи и опозициски групи, кои бараат поголема транспарентност, почитување на демократските вредности и промени во одредени владини политики. Дел од учесниците упатија критики за состојбата со владеењето на правото, медиумските слободи и економските прашања.

Протестот поминал без поголеми инциденти, а полициските сили биле распоредени на повеќе локации со цел да го обезбедат јавниот ред и безбедност. Засега нема информации за приведени лица или судири со органите на редот.

Од унгарската влада сè уште нема официјална реакција на протестот, додека аналитичарите оценуваат дека ваквите собири укажуваат на зголемено граѓанско незадоволство и дополнително ја заоструваат политичката атмосфера во земјата.

Протестите доаѓаат во период на зголемени политички тензии, а организаторите најавуваат можност за нови собири доколку нивните барања не бидат земени предвид.

Свет

Париз ги откажа новогодишните прослави поради безбедносни причини

Градските власти во Париз одлучија да ги откажат традиционалните новогодишни прослави на Шанзелизе, кои требаше да се одржат на 31 декември 2025 година. Одлуката е донесена поради, како што соопштуваат надлежните, сериозни безбедносни ризици и неможност да се гарантира сигурноста на граѓаните на масовен јавен настан.

Според информациите што ги пренесува France Info, париската полиција ѝ предложила на градоначалничката Ан Идалго да ја откаже манифестацијата, предупредувајќи на зголемен ризик од паника, нереди и неконтролирани движења на голем број луѓе.

Како една од причините за ваквата проценка се наведува актуелната безбедносна криза поврзана со зголемениот број нелегални мигранти во регионот, како и ограничените капацитети на безбедносните служби да обезбедат целосна контрола и заштита за време на масовните собири.

Новогодишната прослава на Шанзелизе традиционално привлекува стотици илјади посетители и е еден од најпрепознатливите настани во француската престолнина, со музика, светлосни ефекти и празнична атмосфера. Оваа година, сепак, париските власти оцениле дека безбедноста мора да има приоритет.

Засега нема информации дали ќе бидат организирани алтернативни, помали прослави или други културни настани за дочекот на Новата година.

Свет

Низ Турција се отвораат стотици џиновски дупки – научниците предупредуваат на сериозен геолошки ризик

Во последниот период, на повеќе локации се регистрира појава на стотици големи дупки во земјиштето, што предизвика сериозна загриженост кај научната и стручната јавност. Според експертите, станува збор за геолошки феномен кој може да има значајни последици врз инфраструктурата, животната средина и безбедноста на населението.

Овие дупки, познати како пропаѓања на тлото, се појавуваат ненадејно и во некои случаи достигнуваат импресивни димензии, проголтувајќи патишта, објекти и обработливо земјиште. Причините се поврзуваат со комбинација од природни процеси, како подземна ерозија и движење на водите, но и со човечка активност, вклучително прекумерна експлоатација на подземни ресурси.

Научниците предупредуваат дека климатските промени, со зголемени врнежи и екстремни временски појави, дополнително го забрзуваат овој процес. Надлежните институции се повикани навремено да преземат мерки за мониторинг и превенција, со цел да се намалат ризиците и можните штети.

Иако засега нема информации за човечки жртви, експертите нагласуваат дека ситуацијата бара сериозен пристап и долгорочни стратегии за заштита, особено во регионите каде ваквите појави се зачестени.