Свет

Балтичките земји поставуваат мини на границата со Русија и Белорусија

Естонија, Латвија и Литванија оваа година се повлекоа од глобалната конвенција за забрана на противпешадиски мини, а во последните недели започнаа со завршни подготовки за поставување на таков тип експлозивно оружје на своите граници со Русија и Белорусија. Својата намера да се повлечат од конвенцијата најавија и Полска и Финска, а нивното повлекување ќе стапи во сила на почетокот на следната година.

Конвенцијата за забрана на употреба, складирање, производство и трансфер на противпешадиски мини – позната како Отавска конвенција – е усвоена во 1997 година, а стапи на сила на 1 март 1999 година. Нејзините главни правила се целосна забрана на производството, поседувањето, преносот и употребата на вакви мини, како и обврска за уништување на постојните залихи, спроведување активности за разминирање и поддршка на жртвите.

Во заедничката изјава на министрите за одбрана на трите балтички држави и Полска се нагласува дека „воените закани кон земјите што граничат со Русија и Белорусија значително се зголемиле“.

„Со оваа одлука испраќаме јасна порака – нашите држави се подготвени, можат и мораат да ги употребат сите неопходни мерки за одбрана“, стои во заедничкото соопштение.

Лидерите на овие земји повеќепати посочија дека руската армија за време на инвазијата врз Украина често користела мински полиња и други неконвенционални методи. Владите тврдат дека мините можат да бидат незаменлив елемент на територијалната одбрана, особено во балтичките држави и Полска, каде што стравувањата од изненадна и брза агресија се силно изразени.

Полскиот премиер Доналд Туск изјави дека времињата се такви што ниту една држава не смее да си дозволи да се ослабува.

„Сè што може да ја зајакне полската одбрана ќе биде применето. Ќе ги искористиме сите опции“, порача Туск.

Граѓански и хуманитарни организации предупредуваат на катастрофални последици за цивилите и за меѓународното хуманитарно право. Human Rights Watch наведува дека со оваа одлука државите ги изложуваат на опасност и сопствените граѓани, а потегот претставува чекор назад во областа на хуманитарното право. Меѓународниот комитет на Црвениот крст јавно ги повика државите да ги преиспитаат ваквите одлуки, потсетувајќи на нивните хуманитарни обврски.

Војните аналитичари имаат поделени ставови за ефикасноста на мините во современиот контекст, кога сè поголема улога играат дроновите. Едните сметаат дека, во случај на ненадеен копнен напад, минските полиња би можеле да го забават напредувањето на противникот и да овозможат време за мобилизација или НАТО-интервенција. Други предупредуваат на практичните и тактичките ограничувања – во доба на воздушно и беспилотно војување, минските полиња имаат помала способност да спречат сложени комбинирани напади, а нивното поставување бара обемна логистика, обука и долгорочно планирање за разминирање.

За сега нема најава дали уште некоја држава-членка на Европската унија ќе им се приклучи на балтичките земји, Полска и Финска во оваа одлука.

Свет

Подводен ѕид стар околу 7.000 години откриен во Франција

Археолозите во Франција открија импресивен подводен ѕид стар приближно 7.000 години, што повторно ги разгоре легендите за потонати праисториски населби долж европските крајбрежја.

Откритието е направено во крајбрежна зона на Атлантикот, каде истражувачите со помош на современа подводна технологија детектирале масивна камена структура, скриена под морската површина илјадници години. Според експертите, станува збор за вештачки изграден ѕид, што укажува на постоење на организирана човечка активност уште во неолитскиот период.

Научниците сметаат дека ѕидот бил дел од населба или заштитна конструкција, која со текот на времето била потопена поради покачувањето на нивото на морето по последното ледено доба. Овој процес довел до исчезнување на бројни древни крајбрежни заедници, чии траги денес се наоѓаат под вода.

Откритието дава нови докази за теориите дека во праисторијата постоеле населени области кои денес се целосно потонати, што со векови било предмет на митови и легенди во европскиот фолклор.

Истражувачкиот тим најавува продолжување на археолошките истражувања со цел подобро да се утврди функцијата на ѕидот и животот на луѓето кои го изградиле, а резултатите би можеле значително да го променат разбирањето за раните човечки цивилизации во Европа.

Свет

Повеќе од милион домаќинства во Украина останаа без струја по масовните руски напади врз енергетската мрежа

Повеќе од една милион домаќинства низ Украина останаа без електрична енергија откако руските сили изведоа големи ноќни напади врз енергетската инфраструктура и индустриските објекти на земјата, соопштија украинските власти.

Нападите беа насочени кон клучни енергетски постројки и мрежни објекти во неколку региони, вклучувајќи ги Дњипропетровск, Кировоград, Миколаив, Одеса и Чернихив, при што беа употребени стотици беспилотни летала и проектили. Во нападите, најмалку пет лица се повредени, а пожарите што избувнаа на погодените локации се уште се гаснат додека екипите работат на враќање на снабдувањето со струја.

Украинскиот министер за внатрешни работи, Игор Клименко, потврди дека нападите предизвикале широки прекини на електричната енергија, а службите за итни случаи и енергетските работници се обидуваат да го стабилизираат системот пред приближувањето на студените зимски месеци.

Според досегашните извештаи, Русија продолжува со својата стратегија за погодување на критичната инфраструктура на Украина, што предизвикува сериозни прекини не само во снабдувањето со електрична енергија, туку и со вода и греење во некои области.

Украинските власти информираат дека процесот на обновување на мрежата е во тек, но дека е можно периодично враќање на нестабилното снабдување со енергија додека трае поправката на оштетените објекти.

Свет

Делхи воведува строга еко-мерка: старите автомобили остануваат без гориво

Од 31 март 2025 година, бензинските пумпи во индискиот главен град Делхи повеќе нема да смеат да полнат гориво во возила постари од 15 години. Новата мерка е дел од засилените напори за справување со сериозното загадување на воздухот, поради кое Делхи редовно се вбројува меѓу најзагадените метрополи во светот.

Според „Индијан експрес“, бензинските станици ќе бидат опремени со системи за вештачка интелигенција кои автоматски ќе ги препознаваат возилата што не ги исполнуваат еколошките стандарди и ќе го блокираат точењето гориво. Проценките покажуваат дека ограничувањето ќе опфати околу 100.000 регистрирани возила во град со над 21,5 милиони жители.

Паралелно со оваа мерка, градските власти најавија интензивна електрификација на јавниот превоз. Во текот на следната година, планирано е дури 90 проценти од автобускиот возен парк да биде заменет со околу 8.000 електрични автобуси, наместо сегашните кои главно користат компримиран природен гас (CNG). Целта е значително намалување на емисиите и подобрување на квалитетот на воздухот.

Инаку, Делхи и досега имаше формална забрана за сообраќај на бензински возила постари од 15 години и дизел возила постари од 10 години, но таа не се применуваше строго. Претходната градска власт на партијата Аам Аадми (ААП) беше критикувана поради недоволна контрола, додека новата администрација на хинду-националистичката БЏП, која ја презеде власта во февруари, најави решителни чекори за заштита на животната средина.

Иако мерките се вклопуваат во глобалниот тренд кон почиста мобилност, тие отвораат и прашања за социјалното влијание, особено врз граѓаните кои немаат финансиска можност да заменат старо возило со поново или електрично.