Балкан

Јадранот претворен во депонија од пластика

Рибарите долж Јадранското Море секојдневно извлекуваат значителни количини пластичен отпад, но поради недоволна инфраструктура за негово собирање и предавање, проблемот со години останува нерешен. Истражувањата покажуваат дека Јадранот има повеќе плутачки отпад отколку остатокот од Медитеранот, а над 80 проценти од него е пластика.

Во обид да се справи со оваа криза, здружението Sunce во соработка со организации од Хрватска и Италија спроведува проектот FishNoWaste. Целта е да се соберат податоци за видот и количините на отпад што се појавува во риболовот и да се развие модел за заедничко управување со отпадот, кој ќе овозможи повторна употреба, рециклирање и значително намалување.

„Законот ги обврзува рибарите да го предадат отпадот што пасивно го уловиле, но често нема каде да го остават“, посочува Дора Чакушиќ, асистентка во Одделот за комуникации и застапување. Таа додава дека постојните системи за прием на отпад на копно се неефикасни и недоволно развиени, па трудот на рибарите често останува без посакуван резултат.

При влечење на мрежите, рибарите извлекуваат и отпад од морското дно, а дополнителен отпад настанува токму за време на риболовните активности – поради кинење на мрежи, губење конопи, бови и други пластични елементи. Особено проблематични се „ghost nets“ – изгубени мрежи кои продолжуваат да фаќаат морски живот.

Проектот FishNoWaste вклучува научен мониторинг на отпадот, како и пилот-имплементација на модел за заедничко управување во избрани пристаништа. Целта е вклучување на рибарите за поголема ефикасност при собирање, сортирање и предавање отпад.

Sunce исто така спроведува едукативни програми за рибарите, училиштата и локалните заедници, промовирајќи принципи на кружна економија и свест за влијанието на морскиот отпад врз екосистемот, здравјето и економијата.

Очекувањата се дека проектот ќе доведе до значително подобрување на системот за управување со риболовен отпад, развој на заеднички стратегии и зголемување на количествата отпад што се собира, сортира и рециклира, со долгорочен ефект врз зачувувањето на Јадранското Море.

Балкан

Илјадници граѓани на протест во Софија – Дали ќе падне владата?

Софија, 10 декември 2025 – Илјадници граѓани денеска се собраа во триаголникот на власта во Софија на протест под мотото „Пеевски и Борисов надвор од власта“. Демонстрантите ја искажаа својата незадоволство со скандирање „Оставка“.

Денот започна со долга парламентарна дебата, која траеше повеќе од четири часа, за гласањето за недоверба на владата поднесено од „Продолжуваме со промената – Демократска Бугарија“. Од дискусиите стана јасно дека четирите партии кои ја поддржуваат владата ќе гласаат против нејзиното соборување.

Протестите се очекува да се прошрат во најмалку 35 градови во Бугарија и во странство. Студентите од Националната академија за театар и филмска уметност (НАТФА) и од Софискиот универзитет блокираа дел од улицата Раковски, додека студентите од Правниот факултет се собраа пред главниот кампус на Универзитетот.

Во главниот град, околу 150 редари во рефлектирачки елеци го следат текот на демонстрациите на повеќе од 40 локации во радиус од 500 метри.

На сцената на протестот, водителот со иронија се обрати до Делјан Пеевски, кој е санкциониран за корупција, посочувајќи на контрадемонстрациите на „ДПС-Нов почеток“ под слоганот „Не на омразата“.

„Сорос нè прати мене и тебе да ги лажеме сите за тоа колку е лошо тоа што го гледаме секоја вечер… Дали знаеме што правиме тука? Вчера видовме луѓе на други протести кои веројатно не беа многу сигурни што прават таму“, рече тој пред присутните.

Балкан

Уапсен осомничениот за двојното убиство во Никшиќ

Полициски службеници од Регионалниот безбедносен центар „Југ“ и Одделот за безбедност Бар, во соработка со Секторот за гранична полиција, ја лоцираа и уапсија лицето осомничено за двојното убиство во Никшиќ, соопшти полицијата.

Осомничениот, Лазар Вулевиќ, беше пронајден во изолиран објект во Бар со помош на полициско куче и приведен во краток рок. Тој ќе биде предаден на Вишото државно обвинителство во Подгорица за понатамошна постапка со кривична пријава во законскиот рок.

Балкан

Србија на тест: Дали реформите ќе ја отворат вратата кон ЕУ?

Преговорите за пристапување на Србија кон Европската Унија, започнати во 2014 година, се многу бавни. Годините минуваат, ветувањата остануваат неисполнети, а виталните реформи се. На Европската Унија ѝ е преку глава, па сега со зголемен притисок бара од Белград конечно да докаже вистинска посветеност.

Пораката беше јасна како ден: „Очекуваме Србија да покаже посветеност, со дела како и со зборови“, изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, за време на нејзината посета на Белград на 15 октомври.

Овој остар тон беше дел од нејзината турнеја низ Западен Балкан, наменета за инспекција на напредокот на земјите кандидати. Истиот ден, Фон дер Лајен му испрати отворена покана на српскиот претседател, Александар Вучиќ, да допатува во Брисел еден месец подоцна, за заедно да направат „биланс“.

Долгоочекуваната средба била дискретно одложена. Причината била наводно дека Србија немала значаен напредок што би го претставила пред европските лидери.

Сепак, конечно има термин: во вторникот (9.12) беше потврдено дека претседателот Вучиќ денес патува за Брисел на средба со врвот на ЕУ – Урсула фон дер Лајен од Европската комисија и Антонио Кошта од Европскиот совет.

ЕУ не само што е уморна од чекање, туку има и јасно дефинирани барања.

Немања Тодоровиќ Стиплија, главен уредник на порталот European Western Balkans, истакнува дека Европската комисија и Европскиот совет го сведоа напредокот на Србија на три клучни теста: подобрување на медиумската слобода, обезбедување слободни и фер избори и целосно усогласување на надворешната политика на Србија со онаа на ЕУ.

Дополнително, портпарол на Европската Комисијата потврди дека ова не е сѐ. Од Србија се бара да вложи повеќе напор и да направи компромиси за да го унапреди нормализирањето на односите со Косово и да се справи со дезинформации и странска манипулација со информации.

На крај, Брисел јасно бара стратешка гаранција од Белград:

„Србија треба да ги засили своите напори кон постабилно и повисоко усогласување и да нè увери во нејзината стратешка насока, вклучително и преку усогласување со рестриктивните мерки на ЕУ донесени поради агресивната војна на Русија против Украина.“

Вучиќ во Брисел нема да има лесна средба. Времето за зборови е завршено – сега на маса се бараат дела.

Остатокот од веста може да го прочитате на: Може ли Србија да покаже на ЕУ дека е сериозна за реформите? – DW – 10.12.2025