Претседателот на Русија Владимир Путин поднесе во Државниот парламент нацрт закон за раскинување на Договорот за отвореното небо од страна на Русија.

Документот е внесен во вторникот во базата на податоци на долниот дом на парламентот и бил испратен до претседателот.

Руската влада на 5-ти мај одлучи да го одобри и да го поднесе на шефот на државата предлогот за раскинување на Договорот.

Министерството за надворешни работи објави на 15. јануари дека ќе започне процедура за Договорот. Министерството истакнало дка откако САД го повлекле договорот „значајно е нарушена рамнотежата на државите- учеснички во Договорот.

Договорот за отвореното небо беше една од мерките за градење на довербата во Европа по Студената војна кој овозможи на 34 држави да потпишат отворено собирање на информации за меѓусебната воена сила и воените активнсти.

Постапката за повлекување на Соединетите држави од Договорот за отворено небо започна на 22 мај 2020 година, а заврши на 22 ноември.

Договорот за отворено небо

Првпат предложен во 1955 година од поранешниот американски претседател Двајт Ајзенхауер како средство за деескалација на напнатоста за време на Студената војна, историскиот договор на крајот беше потпишан во 1992 година помеѓу членките на НАТО и поранешните земји од Варшавскиот пакт по распадот на Советскиот сојуз. Стапи на сила во 2002 година и имаше 35 потписници, вклучително клучни играчи САД и Русија, заедно со една членка што не ја ратификуваше (Киргистан).

ОСТ има за цел градење доверба меѓу членовите преку меѓусебна отвореност, со што се намалуваат шансите за случајна војна. Според договорот, земја-членка може да „шпионира“ кој било дел од нацијата домаќин, со согласност на договорот. Една земја може да изврши воздушно снимање над земјата домаќин откако ќе даде известување 72 часа претходно и ќе ја сподели својата точна патека на летот 24 часа пред тоа.

Информациите собрани, како што се движењата на војската, воените вежби и распоредувањето ракети, треба да бидат споделени со сите земји-членки. Дозволена е само одобрена опрема за сликање на надзорните летови, а службениците од земјата домаќин исто така можат да останат на бродот во текот на планираното патување.

Значење на Договорот за отворено небо

ОСТ беше потпишан во 1992 година, многу пред појавата на напредна технологија за сателитско снимање, која во моментов е најпосакуван режим за собирање разузнавачки податоци. Сепак, според извештајот на „Економист“, авионите за надзор даваат клучни информации што сè уште не можат да се собираат од сателитски сензори, како што се податоците за термичка слика.

Што ќе се случува сега кога и САД и Русија се надвор?

Неуспехот на Договорот за отворено небо следува по пропаѓањето на уште еден значаен договор за контрола на оружјето, Договорот за нуклеарни сили со среден дострел (ИНФ), откако САД и Русија го напуштија во 2019 година.

Договорот за ИНФ беше потпишан меѓу Соединетите држави и Советскиот сојуз во 1987 година, во кој обете сили се согласија да уништат две категории на смртоносни ракетни системи од сопствените залихи како средство за забавување на трката со нуклеарно вооружување.

Експертите сега се грижат за судбината на многу поголемиот договор за контрола на нуклеарното вооружување меѓу САД и Русија „Новиот СТАРТ“, кој треба да истече на 5 февруари 2021 година. Новоизбраниот претседател на САД, Бајден, кој стапува на должност на 20 јануари, зборуваше во корист на зачувување на договорот, наспроти претседателот Трамп во заминување, кој не сакаше да го обнови, освен ако не биде дел и Кина. И покрај подготвеноста на Бајден, постојат стравувања што би ги направиле преговорите со Русија.