Во една прилика, како подвижник, еден ученик на Свети Јосиф Исихаст (големиот Старец којшто се упокои во 1959 година), ми рече:
Многу години поминаа, дете мое, додека најпосле да ја сфатам тајната на умножувањето на Божествената благодат. Еднаш бевме сами со Старец Јосиф и тој наеднаш се сврте кон мене, ме погледна и ми го кажа истото: ,,Многу години поминаа, дете мое, додека да ја сфатам тајната за умножување на благодатта. Да научам како благодатта расте во срцето на човекот.‘‘ Тогаш бев уште послушник и љубопитно го прашав својот Старец: „Како расте благодатта, Старче? – но Старецот не ми одговори, остана нем и замислен. Јас ,пак, се срамев да прашам повторно и не инсистирав да дознаам.
И еве, после долги години овој монах ми се обрати мене и ми го рече истото: Многу години поминаа и за мене додека да сфатам како благодатта се умножува. Се разбира, и јас го поставив истото прашање:
Како се умножува благодатта старче? Со оглед на тоа дека многу години ти требале и тебе и на Старец Јосиф за да го сфатите тоа. Значи сигурно било тешко правилно да се разбере тоа искуство искажано во зборови, ако претходно немало многу години на практично духовен подвиг и аскеза.
Тој ми одговори:
Благодатта, дете мое, се умножува преку благодарењето. И самиот Исак Сирин, големиот Светија на Црквата и исихаст вели дека: ,,Клучот што ги отвара изворите на Светите Тајни е благодарно срце, односно, срце кое благодари“. Ако успееш во тоа да велиш ,,слава Ти Боже“ или „Фала Ти Боже“, ако чувствуваш потреба да Му благодариш на Бога за сите нешта што Он ти ги дал, тогаш знај дека благодатта ќе се умножува во тебе. Ако пак не го правиш ова, а си незадоволен со она што ти е дадено, или некако бараш повеќе, без никакво чувство за благодарност, тогаш ќе помине долго време додека да научиш правилно да ги примаш работите и да Му благодариш на Бога.
Кажано е дека човекот Божји, светиот човек, којшто претрпел многу искушенија, Му благодари на Бога дури и за најмалото нешто. Не само од навика, како кога велиме ,,Фала ти Боже, работите ми одат добро‘‘. Тоа не значи ништо, тоа е можеби само почетокот… Длабоката благодарност е онаа која произлегува од целото наше битие, кога Му благодариме на Бога за се околу нас. Дури и за најмалото движење на нашите тела, дури и за најневажното нешто, како што е тревата, птицата, воздухот, атсмоферата, ѕвездите, сонцето, сѐ… Кој од нас некогаш топло Му заблагодарил на Бога за тоа што го создал светот? Особено во ова наше време, кое нè одвои од созданието Божјо, нè затвори во вештачки свет, нè оддалечи од природата, во ова време на неблагодарност, ние воопшто не чувствуваме потреба да Го прославиме Бога. А кога ова ќе стане секојдневие, кога не ни текнува да Му благодариме на Бога, ние исто така нема да му благодариме ни на нашиот ближен, не му благодариме на нашиот сопруг, сопруга, деца или родители, дури ни себе си. Никому не благодариме. Задоволни сме со тоа да речеме: ,,Во ред, некако добро ми оди‘‘. Нема ,,Слава Ти, Боже‘‘. Сепак, ова не е начинот на којшто се движи срцето на човекот Божји. Човекот Божји Му благодари на Бога за сѐ. Сѐ што е околу него и во него. Му благодари дури и само затоа што е Бог. Сетете се кога пееме во Славословието и велиме: ,,Ти благодариме за Твојата голема Слава!‘‘ Ти благодариме зашто си Велик, зашто си Свет, си Прославен, зашто си полн со благодат и си нашиот Татко а ние сме Твои деца. Ние сме децата на еден богат Татко, наследници на сето величие Божјо. Му благодариме што е бесконечен и сѐ околу нас станува толку убаво, бидејќи Му го принесуваме на Бога со благодарност. Нашите болки, нашите напори, нашите болести, нашите испитанија, нашата тага, нашите неуспеси, дури и нашата смрт – сè Му принесуваме на Бога со благодарност. Ти благодариме, Боже! Прочитајте во житијата што му велеа мачениците: ,,Ти благодариме, Боже, што нè удостои да умреме за тебе‘‘. Тие дури и своето мачеништво го сметаат како причина за благодарност.
Се сеќавам еднаш нашиот Старец им зборуваше на група млади луѓе коишто сакаа да бидат монаси:
Треба да бидете благодарни на Бога што ве повикал во овој живот. Немојте да мислите дека сте направиле нешто особено големо со тоа што Го следите Христа, немојте да мислите дека сте жртвувале нешто големо. Што сте жртвувале? Ништо! Може да кажете дека сте го жртвувале своето образование, младоста, врската со родителите, сте жртвувале можен брак, возило што сигурно ќе сте го купиле, вашата среќа, вашата иднина, вашата сегашност, сѐ. Целиот себе си! Но, што се тие нешта? Ништо! Што вредат тие, споредени со величието на љубовта Божја? Ништо! Минливи работи! Ти понуди привремени нешта, а за возврат доби вечни. Принесе распадливи нешта, а прими нераспадливи. Даде материјални нешта, а доби небесни. Оти сите овие нешта во една точка од времето сигурно ќе те напуштеа или ти ќе ги напуштеше, едно од двете ќе беше. Кога ќе дојде времето на смртта, зарем ќе си ги земеш со себе твојата среќа, твојата мудрост, твоето богатство, твоите бизниси, твојата жена, твоите деца или било што друго кое го поседуваш во овој свет? Апсолутно ништо. Ќе дојде времето неизбежно за тебе, за мене, за секого, кога ќе се разделиш од нив, сакајќи или не сакајќи. Според тоа, што Му понуди на Бога? Привремени нешта… а што ти даде Он во замена? Небото, вечноста, нераспадливоста. Апостолот Павле вели: И сѐ сметам за ништо, за да Го придобијам Бога (Филип. 3,8)‘‘
Доколку правилно го имавме разбрано ова, во нас ќе се разгореше силна ревност колку што може поредовно да одиме во Црква за да ги примиме Телото и Крвта Христови, за да Го слушнеме Словото Божјо. А напротив, денес едвај отстојуваме еден час во Црква и тоа не секоја недела и сметаме дека Бог е должен да им служи на сите наши потреби и во никој случај не смее да ни допушти некаков вид на испитание, оти тешко Него, ќе Му бидеме лути и ќе велиме: ,,Одам во Црква секоја недела а сепак оваа неволја ме снајде… каков е овој Бог? Требаше да ме заштити, да се грижи за мене, да ги тргне од мене сите искушенија. Зошто ги допушти овие лоши нешта да ми се случат, а се грижи за останатите луѓе кои не одат во Црква и пцујат дење, ноќе…?‘‘ Како небаре Господ ни должи нешто, како Он да има обврска да ни служи и е должен да ни покаже благодарност, бидејќи Му направивме услуга и отидовме во Неговата Црква. Како божем со напор да Го трпиме во нашите животи. Не можеме да сфатиме дека ние сме оние кои имаат потреба од Бога. Господ нема потреби. Дали ќе одиме во Црква или не, дали ќе бидеме спасени или не, дали ќе Го следиме или не – не сме му додале ништо на Бога, ниту сме Го лишиле од нешто. Господ е самопрославен, дури и нема потреба од нашето славење. Ние сме тие што имаме потреба да се молиме, да учиме, да трчаме кон Црквата и затоа – ајде да научиме да благодариме за сѐ. ,,Ти благодарам Боже за сѐ што се случува околу нас, бидејќи Ти си нашиот Бог, нашиот Татко. Бидејќи Ти си го создал овој свет, целото создание, си нè создал нас… Ти благодариме за сè што имаме. Кога срцето ќе се придвижи во правец на благодарноста, тогаш борбите стануваат полесни и нашите испитанија добиваат друго значење во нашите очи, се просветлуваме и го гледаме нашиот живот поинаку. Влегуваме во вечната сфера на Царството Божјо.
Православната црква и верниците на 21-ви ноември, го слават еден од најголемите христијански празници – Архангел Михаил или народски нарачен Арангеловден.
Овој светец е водец на небесните војски кој секогаш се јавувал на местата на кои се јавувала и Богородица, така што претставува небесна сила и заштита на земјата.
По црквените преданија, ангелот Михаило прв стапил во борба со лошиот дух и во тоа име по црквено толкување означува „оној кој е како Бог“.
Меѓу народот владее верување дека овој ангел ги посетува болните и ако застане кај ногата – не е на добро, а ако застане кај главата – болниот ќе оздрави.
Овој празник секогаш се слави на ист датум и во есен, затоа што кога на светците им се делеле улогите, Архангелот Михаил го добил есенското и зимско време – времето на потешкотии. Се верува дека во ова време тој лута облечен како просјак за да ги прекори неверниците и да им помогне на сиромашните.
Едно народно верување вели дека според временските услови на овој ден, може да се одреди каква ќе биде годината, времето на празникот ќе одреди какво ќе биде времето во текот на зимата и пролетта.
Дали денот ќе биде прославен со посна или мрсна трпеза, зависи од денот на кој се паѓа. Ако е во среда или петок, треба да биде посно. Оваа година е во сабота, па трпезата може да биде мрсна. Секогаш на трпезата треба да има пченица, во чест на мртвите, односно упокоените души на светците.
Од длабоката древност Божјите ангели се празнувани од луѓето. Но, тоа празнување често се одметнуваше во обожување на ангелите (4 Царства 23, 5). Еретиците прикажуваа сешто за ангелите. Некои од луѓето, во ангелите гледаа богови, други, иако не ги сметаа за богови, ги нарекуваа создатели на сиот видлив свет. Лаодикискиот помесен собор, којшто се одржа четири или пет години пред I Вселенски Собор, со своето 35 правило го отфрли поклонувањето на ангелите како на богови и го востанови правилното почитување на ангелите. Во времето на папата Силвестер и на александрискиот патријарх Александар (4 век), беше востановен овој празник на Архистратигот Михаил со другите небесни Сили, во месецот ноември. Зошто токму во ноември? Зашто после март, ноември претставува деветти месец. А се смета дека во месецот март било создавањето на светот. А деветтиот месец после март е земен заради деветте ангелски чинови, коишто се најпрво создадени. Свети Дионисиј Ареопагит, ученик на светиот апостол Павле, т.е. на оној апостол којшто беше воздигнат до третото небо, овие девет ангелски чинови ги опиша во книгата „За небесната Јерархија“. Тие чинови се следните: шестокрилите Серафими, многуоките Херувими и богоносните Престоли, Господствата, Силите и Властите, Началата, Архангелите и Ангелите. Војвода на целата ангелска војска е Архистратигот Михаил. Кога сатаната, Луцифер, отпадна од Бога и со себе повлече во пропаст еден дел од ангелите, тогаш Михаил стана и извикна пред неотпаднатите ангели: „Да внимаваме! Да застанеме добро, да стоиме со страв!“ И сите небесни војски на верните ангели громко запеаја: „Свјат, Свјат, Свјат Господ Саваот исполн небо и земља слави Твоеја!“ (за Архистратигот Михаил види во Книгата на Исус Навин 5, 13-15). Меѓу ангелите владее совршено едномислие, еднодушност и љубов, а покрај тоа и потполна послушност на пониските чинови кон повисоките и на сите заедно кон светата Божја волја. Секој народ си има свој ангел пазител, а освен тоа и секој христијанин има свој ангел пазител. Треба секогаш да се сеќаваме дека што и да правиме, јавно или тајно, го правиме тоа во присуство на својот ангел-чувар. А на денот на Страшниот Суд, сето огромно мнозинство ангели ќе се соберат околу Христовиот престол и пред сите нив ќе се објават сите дела, зборови и помисли на секој човек. Да нè помилува Бог и да нè спаси по молитвите на светиот Архистратиг Михаил и на другите небесни бестелесни сили.
Македонската православна црква и верниците на 14 ноември го слават празникот посветен на светите Козма и Дамјан, познати како Свети исцелители. Светите Козма и Дамјан биле врачи, т.е. лекари, бесребреници и чудотворци. Двајцата се браќа, родени во Азија и воспитувани во христијански дух.
Во црковниот календар, светите Козма и Дамјан, односно светите исцелители, не се напишани со црвени букви и постот не е задолжителен, а се празнуваат двапати годишно – на 14 јули кога почина Козма и на 14 ноември, кога почина Дамјан.
Се верува дека добиле дар од Бога да лекуваат луѓе, а бидејќи го добиле бесплатно, не наплатувале ни лекување на луѓето, поради што се вели дека биле без пари. Единственото нешто што го бараа за возврат од своите пациенти е да веруваат во Исус Христос или барем да не го изговараат залудно неговото име, дури и ако не сакаат да ја прифатат христијанската вера.
Светците се прикажани во икони и фрески во средновековна облека, со ковчези во кои носеле лекови.
Исто така, се верува дека не треба да се врши тешка физичка работа и дека не треба да се напушта домот освен ако е апсолутно неопходно. Според народното верување, утре е добар ден за молитва за исцелување:
Кон вас, свети бесребреници и чудотворци Козма и Дамјане, како кон брзи помошници и топли молитвеници за нашето спасение, ние недостојните (имињата), клекнувајќи на колена, прибегнуваме и припаѓајќи усрдно повикуваме: Не презирајте ги молењата од нас грешните, немоќните, кои паднавме во многу беззаконија, и кои во секој час и ден грешиме. Умолете Го Господа, да ни даде, нам недостојните Негови чеда, од Својата богата милост: избавете нѐ од секоја мака и болест, бидејќи вие примивте од Бога и Спасителот наш Исус Христос непотрошлива благодат за исцелување, поради цврстата вера, бесплатното лечење и вашата маченичка смрт. Да, угодници Божји, не престанувајте да се молите за нас, кои со вера кон вас итаат: иако според мноштвото на нашите гревови и не сме достојни за вашето милосрдие, сепак, вие, верни и вистински подражатели на Божјото човекољубие, направете, да принесеме плодови достојни за покајание, и во вечниот покој да достигнеме, фалејќи и благословувајќи Прекрасниот во Своите светии Господа и Бога и Спасителот наш Исус Христос и Неговата Пречиста Мајка, и вашето топло застапништво, сега и секога, и во вечни векови. Амин.
Денес, на 8-ми ноември, православната црква и нејзините верници го прославуваат празникот посветен на Светиот великомаченик Димитрија, во народот познат како Митровден.
Митровден е еден од празниците за кои се врзуваат многу од обичаите. Еден од нив е „претскажувањето“ на времето – ако утре има дожд и мраз, се очекува долга и ладна зима со многу снег!
Постои верување дека на овој празник, како и на Божиќ, треба да бидете дома, освен ако не сте повикани на слава.
Митровден е празник кој секоја година е на ист датум, односно 8-ми ноември по нов и 26-ти октомври по стар каленадр и е обележан во црковниот календар со црвени букви.
Свети Димитрија е роден во Солун, во третиот век од нашата ера, за вереме на царот Максимилијан. Ја игнорирал царската наредба да ги прогонува христијаните и јавно го проповедал христијанството.