Со 461 глас „за“, 121 „против“ и 107 „воздржани“, Европскиот парламент денес го изгласа Извештајот за Северна Македонија за 2023 и 2024 година.
Ова е првиот извештај кој поминува на пленарна седница по пауза од две години. Но, документот предизвика бурни реакции – термините „македонски јазик“ и „македонски идентитет“ се отстранети од текстот по усвојување на контроверзните амандмани 20, 21 и 22.
Амандманите беа заеднички поднесени од европратениците Халицки (ЕПП), Ван Бремпт (социјалдемократите) и Барна (либералите). По нивното усвојување, известувачот за Македонија, европратеникот Томас Вајц, со одобрување крена палец и ракоплескаше.
Од вкупно 28 дополнителни амандмани, Европарламентот прифати само шест. Меѓу прифатените се оние за транспортните коридори 8 и 10, како и амандман кој ја спомнува унгарската банка Ексимбанк – со забелешка дека се чини оти средствата доаѓаат од Кина.
По гласањето, Вајц оцени дека Северна Македонија е предводник во регионот, но дека е неправедно блокирана поради билатерални спорови. Тој обвини некои бугарски европратеници дека го „киднапирале“ извештајот за внатрешно-политички цели:
„Ги повикувам сите политички партии во Северна Македонија на конструктивен дијалог и постигнување консензус што ќе го зајакне мултиетничкиот карактер на земјата и ќе го забрза патот кон ЕУ. Жалам што некои бугарски пратеници го злоупотребија извештајот.“
Говор на омраза и провокации од бугарски и грчки пратеници
Синоќешната дебата во Стразбур беше жестока, со реторика обоена со говор на омраза. Бугарски европратеници повторно го оспорија македонскиот идентитет, тврдејќи дека Бугарија и Северна Македонија се „две држави и еден народ“. Грчката европратеничка Афродити Латинопулу отиде и чекор подалеку:
„Јас сум вистинска Македонка, горда Македонка – не лажна, како жителите на Скопје кои без срам тврдат дека се Македонци“, рече Латинопулу.
Бугарскиот пратеник Ивајло Валчев во својот настап го посочи поранешниот македонски премиер Љубчо Георгиевски како „горд Бугарин“, кој, според него, се соочува со прогон во Македонија поради своето национално изјаснување. Неговиот колега Станислав Стојанов додаде:
„Во Бугарија и во Северна Македонија живее еден народ кој зборува еден јазик – бугарскиот. Европскиот парламент не смее да создава опасен преседан со признавање на јазици и идентитети.“
Јасен одговор од Словенија
Македонското прашање доби силна поддршка од европратеничката Ирена Јовева од Словенија, со македонско потекло. Таа во Стразбур се обрати и на македонски јазик:
„Идентитетот што преживеал со векови, нема да исчезне поради едно гласање или поради вашето лобирање. На македонскиот народ не му треба ваша дозвола за да постои. Вам ви треба чесност и интегритет за да го признаете тоа.“
Повици до Бугарија од европратеници
Известувачот за Албанија, Андреас Шидер, испрати директна порака до бугарските власти:
„Ги повикувам бугарските политичари да разберат дека интеграцијата на Северна Македонија не е само нејзин интерес, туку и интерес на самата Бугарија. Потребна е соработка, а не блокади.“
Во исто време, беа отфрлени амандманите на бугарските европратеници со кои се бараше внесување на Протоколот меѓу Скопје и Софија во извештајот, како и формулации како „современ македонски јазик“ или „влада на Република Северна Македонија“.
