Методија Андонов – Ченто е македонски национален борец, деец и политичар и прв претседател на Президиумот на АСНОМ. Често, поради неговата функција на претседател на Президиумот на АСНОМ, Ченто се именува и како прв Претседател на Македонија.
Роден е на 17 август 1902 година во Прилеп во близина на денешниот фудбалски стадион како прво здраво дете по неколкуте починати деца на неговите родители Андон, кој бил по потекло од прилепското село Леништа, и Захарија (Зака), која била по потекло од прилепското село Плетвар. Уште од најрана возраст, работел по прилепските тутунски и афионски полиња.
Во младоста бил одличен и истакнат гимнастичар. Завршил средно трговско училиште во Прилеп и во 1926 година отвора бакалско-угостителски дуќан и си обезбедува пристојна егзистенција. На 25 март 1930 година, во Нови Сад, склучува граѓански брак со Василка Спирова Поп-Атанасова. Тоа предизвикува бурни реакции во конзервативната прилепска средина и по враќањето на младите во Прилеп, на 5 мај тие се казнети со по 20 дена затвор поради вонбрачно живеење. Со Василка, Ченто има четири деца, кои и денес се живи. Најстариот син, Илија Андонов – Ченто, во 1990-те има напишано биографија за својот татко.
Ченто ја прифатил и ја бранел македонската национална кауза уште од раната младост. Учествува на изборите во 1935 година како заменик кандидат, а на изборите во 1938 година и како кандидат на списокот на Здружената опозиција, бранејќи ја македонската национална кауза и залагајќи се за поголема слобода на Македонците и отворање на училишта на македонски јазик. На изборите во 1938 година од вкупниот број гласови дадени за кандидатите на опозицијата, Ченто добива најмногу, но не бил избран за пратеник поради државната манипулација со изборниот систем.
Ченто бил еден од организаторите на Илинденските демонстрации во Прилеп (1940), за што бил затворен во затворот во Велика Кикинда. Во 1940 година се залага за воведување на мајчин македонски јазик во наставата во училиштата и повторно е затворен и интерниран во Баина Башта, при што е осуден на смрт. Дури и е одведен на стрелање, но е ослободен во последен момент на 15 април 1941 година.
Пред Втората светска војна повеќепати бил претставник на прилепскиот трговски еснаф, а во периодот 1935 – 1940 е претставник на прилепските трговци во Индустриско-трговската комора во Скопје, каде што јавно истапил пред нападите на српската влада дека народот во Македонија не е благодарен на сите добродети што ги направила владата, велејќи дека доколку се остави Македонија на Македонците, тие од нејзе ќе направат цветна градина и развиена економска земја. За неколкуте вакви негови изјави било известено во Белград и тие биле оценети како сепаратистички и автономистички. Тој бил многу почитувана личност во прилепската чаршија.
Уште на почетокот на бугарската окупација, на 26 април, Ченто добива покана да соработува со бугарските окупаторски власти. Тој ја одбива поканата и наместо тоа одбира да соработува со оние што се залагаат за ослободување на Македонија од нејзините нови окупатори. Неговата продавница за алкохол во Прилеп станува свртилиште на комунистите од градот, поради што бугарските власти во 1942 година го интернираат прво во селото Мелницаф, близу бугарско-турската граница, а потоа во логорот „Чучулигово“, Петричко (Пиринска Македонија).
По неговото ослободување од интернација, Главниот штаб на НОВ и ПОМ на 21 август 1943 година му испраќа писмо во кое го повикува да се приклучи на НОБ. Во септември на двапати се среќава со својот сограѓанин Кузман Јосифоски – Питу, кој успева да го убеди да се приклучи на НОБ.
На слободната територија во Дебрца, Охридско, Ченто преминува во октомври 1943 година. Именуван е за член на Главниот штаб, а по основањето на Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ станува негов претседател. Како дел од Одборот учествува во подготовките и организацијата на свикувањето на АСНОМ. На почетокот од мај 1944 година тој, Емануел Чучков и Кирил Петрушев заминуваат за Вис на средба со Народниот комитет за ослободување на Југославија на чело со Јосип Броз Тито. Средбата се одржува на 24 јуни при што македонската делегација го поставува прашањето за обединување на Македонија по ослободувањето од окупацијата. Тито начелно се согласува, но не смета дека тоа треба да биде непосредна задача.
По враќањето на делегацијата од Вис, се привршуваат подготовките околу АСНОМ и на 2 август се одржува Првото заседание. На него Ченто е избран за претседател на Президиумот на АСНОМ на ова највисоко државно тело на Демократска Федерална Македонија (подоцна НР Македонија).
За време на извршување на својата функција, Методија Андонов – Ченто бил многу почитуван и сакан од народот и се залагал власта целосно да биде народна и народот да може слободно и преку истата врата преку која влегуваат службениците, да влегува во институциите. Според неговите лични сведоштва, Методија Андонов – Ченто бил многу почитуван и од самиот претседател на Југославија, Јосип Броз Тито, кој успеал да го убеди да се кандидира за пратеник на изборите во 1946 година и покрај опструкциите кои му се правеле на Ченто од страна на КПМ (Лазар Колишевски).
Првите несогласици на Ченто со комунистите, особено со Светозар Вукмановиќ – Темпо, почнуваат многу брзо по неговото преминување на слободна територија. Меѓу другото, Ченто упатува забелешки на содржината на Манифестот на Главниот штаб.
По ослободувањето на земјата несогласиците со тогашниот македонски врв продолжуваат. Ченто се противи 15-от македонски корпус да оди на Сремскиот фронт, се залага за обединување и поголема самостојност на Македонија, се противи на враќање на имотот на избеганите српски колонисти и се залага за поголема финансиска независност и залагање за сопствен буџет на Македонија и на останатите југословенски републики. Комунистите пополека му ја одземаат реалната власт и поради несогласувањето со мерките што ги преземаат комунистите, Ченто на 14 март 1946 година поднесува оставка на функцијата претседател на Президиумот на Народното Собрание на Македонија.
Сака да се повлече од политиката и намира да живее во Прилеп, но на 14 јули е уапсен од полицијата пред својата куќа во Прилеп, а на 31 јули Министерството за внатрешни работи објавува дека Ченто бил уапсен поради обид за бегство во Грција. На 8 август против него е покренат обвинителен акт, а на 19 ноември е изведен пред суд во состав: Панта Марина (претседател) и Лазар Мојсов и Коле Чашуле, членови. Судењето трае доста кратко и по два дена, на 21 ноември, Ченто е осуден на 11 години затвор. Затворен е во скопскиот затвор „Идризово“ каде во најтешки услови бил во „специјалната ќелија“ и бил чуван од посебна стража и му биле дозволувани триесет минутни прошетки на одредено место во затворот и еднаш неделно биле дозволувани посети на членовите на неговото семејство. Додека бил во затвор, властите често му нуделе да признае и потпише дека згрешил и се покајува, по што животот ќе му бил наполно обезбеден.
Пуштен е условно на 4 септември 1955 година, по одлежани 9 години и 4 месеци затвор. Сепак затворскиот живот остава траги врз неговото здравје. Бара од Тито да му дадат пасош за да отиде да се лечи во Швајцарија, но бил одбиен. Осамен и во тешки болки и маки, Ченто на 24 јули 1957 умира од рак на желудникот, во својот дом во Прилеп. И по излегувањето од затворот не се откажал од идеите на самостојна и обединета Македонија.
Со гордост најавувам дека после 20 години повторно настапувам во “Златната сала” на Musikverein во Виена заедно со мојата сопруга Ана Дурловски, Македонска филхармонија и Маестро Јерухам Шаровски од Израел.
Виена ќе чука во седум-осмини, најави денеска оперската ѕвезда Игор Дурловски.
Оркестарот на Македонската филхармонија на 28 октомври ќе одржи концерт во „Златната сала“ на една од најзначајните светски концертни сцени „Музикферајн“ во Виена – дом на Виенската филхармонија и место каде што секој 1 јануари се одржува најпознатиот Новогодишен концерт во светот.
Настапот на Македонската филхармонија на сцената на „Музикферајн“ во Виена претставува заокружување на прославата на 80 годишнината од формирањето на оркестарот, а воедно ќе се одбележат и 30 години од воспоставување на дипломатски односи меѓу Австрија и Македонија.
На концертот во Виена, како солисти ќе настапат Ана и Игор Дурловски, а диригент ќе биде маестро Јерухам Шаровски од Израел.
На програмата се „Македонска парафраза бр.2“ од Бете Илин, „Тешкото“ од Глигор Смокварски, Пет традиционални македонски песни во оркестарски аранжмани на композиторот Сони Петровски и Симфонијата бр.8 од Антонин Дворжак.
Програмата претставува спој на македонската музичка традиција и фоклор и европската класика.
– Културата е најсилeн дипломатски инструмент на една држава. Македонската филхармонија, со својот настап во „Музикферајн“ ќе ја презентира македонската традиција пред меѓународната јавност и ќе придонесе за подобрување на имиџот на земјата и нејзино поврзување со светските културни и уметнички центри. Концертот на Македонската филхармонија во „Музикферајн“ не е само уште еден настап на нашиот оркестар. Станува збор за историски момент за македонската култура кој докажува дека нашата земја има вреден уметнички потенцијал кој ќе отвори нови перспективи за македонската музика на меѓународната сцена. Не постои подобра завршница на годината во која нашата институција прослави 80 години од формирањето, од настап во овој светски „храм на музиката“ и една од најпрестижните музички сцени во светот – вели Александар Котевски, в.д. директор на Македонската филхармонија.
„Музикферајн“ во Виена е една од најзначајните концертни сали во светот.
Лоцирана во срцето на Виена, таа е дом на Виенската филхармонија, место на кое секоја година се одржува и традиционалниот Новогодишен концерт на 1 јануари.
Концертната сала датира од 1870 година и е дело на данскиот архитект Теофил Хансен чиј дизајн е инспириран од грчката и римската архитектура.
Централно место зазема „Златната сала“ со капацитет од 2000 седишта, која е позната по својата неверојатна убавина и исклучителна акустика.
„Музикферајн“ не е само симбол на Виена и нејзиното богато музичко наследство, туку и центар на светската класична музичка култура.
На сцената на „Музикферајн“ низ историјата настапиле најзначајните светски солисти и диригенти (Херберт фон Карајан, Леонард Бернштајн, Клаудио Абадо, Артур Рубинштајн, Владимир Хоровиц, Даниел Баренбојм, Сајмон Ратл, Рикардо Мути, Густаво Дудамел, Ана Софи Мутер, Ланг Ланг, Јо-Јо Ма…), но, и композитори како Јоханес Брамс, Антон Брукнер, Густав Малер и Рихард Штраус кои токму на оваа сцена ги воделе првите изведби на многу од своите музички ремек-дела.
Концертот на Македонската филхармонија во „Музикферајн“ е поддржан и е дел од Годишната програма за 2025 година на Министерството за култура и туризам.
Градоначалникот на општина Кисела Вода и претседател на ЗЕЛС, Орце Ѓорѓиевски, ја поздрави одлуката на премиерот Христијан Мицкоски за објавување на вториот јавен повик за финансирање капитални инвестиции во општините, оценувајќи ја како најголема поддршка од централната власт досега.
Со вкупно 15 милијарди денари, општините ќе имаат можност да реализираат значајни проекти од витално значење за граѓаните, вклучувајќи изградба и реконструкција на училишта, градинки, паркови, водоводна и канализациона мрежа. Оваа инвестиција ќе помогне во решавањето на долгогодишните инфраструктурни предизвици ширум државата.
„Со оваа историска инвестиција директно ќе се подобри квалитетот на живот на граѓаните, а Владата покажува дека е вистински партнер на локалната самоуправа, без селекција и поделби. Ова е начинот на кој се сака и се гради татковината“, истакна Ѓорѓиевски.
Тој потсети дека при првиот повик биле одобрени 288 проекти за 78 општини, со вкупна вредност од над 73 милиони евра, а дополнително, преку Министерството за транспорт биле обезбедени околу 800 милиони денари за финансирање на локални проекти.
„Првпат во историјата на државата имаме влада и премиер од народот, кој го дава својот последен атом за да помогне на граѓаните. Горд сум што сме сведоци на вистинска промена во интерес на сите“, додаде Ѓорѓиевски.
Тој порача дека граѓаните го препознаваат овој пристап и дека поддршката за реални проекти ќе продолжи со несмалено темпо.
Претседателката на Македонија Гордана Сиљановска Давкова денеска во Штип каде беше одбележан роденденот на апостолот на македонската револуционерна борба откри дека како како тинејџерка во средно училиште победила на натпревар на есеи во чест на Гоце Делчев.
Сиљановска Давкова на натпреварот победила под шифра ,,Гоце Гога”.
,,Во гимназијата редовно секоја година се организираше натпревар за животот и делото, ама и есеи се пишуваат за Гоце Делчев. Нема да го заборавам моментот кога во гимназијата „Георги Димитров“, директорот дојде и рече на натпреварот републички победил есејот со шифра: Гоце Гога. Се разбира, знаев дека тоа е мојот и реков, тоа е мојот есеј”, изјави во Штип претседателката потсетувајќи се на своите средношколски денови.
Сиљановска Давкова во Штип дојде на покана на ректорот на универзитетот Гоце Делчев Дејан Мираковски и градоначалникот на Штип Иван Јорданов кои се организатори на чествувањето на револуционерот.
Во изјавата за медиумите откако положи цвеќе на споменикот на Гоце Делчев пред истоимениот универзитет претседателката Сиљановска-Давкова зборува што значи Гоце Делчев за Македонците:
,,Се чини дека нема посоодветно место од Свети Спас, ама и од оваа зграда овде за одбележување на 153 години од раѓањето на апостолот Гоце Делчев. Нема посоодветно место за еден универзитет или посоодветно име за еден универзитет и за еден ректорат од Гоце Делчев.
Веројатно во историјата нема да најдете човек за кој толку многу се пишувало, зборувало, толку имиња, не само што се зборувало, туку човек за кој се плачело се радувало…
Мислам дека тоа покажува дека Гоце Делчев е неразделен од македонскиот народ. Токму затоа и еве 153 години потоа, како да е жив и мислам дека и следните 153 години ќе продолжи таа Гоцева приказна, оти е неразделна од македонскиот народ.
Она што е восхитувачко за него, а мислам и за нас е ноторниот факт дека учителите, меѓу кои тој е учителот над учителите, најголемиот учител, имале толку голема улога во нашата историја и токму затоа мислам дека овде ми е мене денеска местото, како на учителка .
Се разбира, замислете да имате во време на отоманската империја, мисла, како што е неговата, дека светот го разбира среде војна како културен простор, како поле за културен натпревар на народите е, не само демократска и републиканска порака, туку е веројатно најмирољубивата порака.
Фактот е, дека учителот во него го говори ова, не војоводата. Војводата требало да се избори за простор во којшто неговиот народ ќе може да се натпреварува со останатите, со зборови со знаење, а не со пушки.
Самата јас, се разбира, сум одраснала со Гоце. Мислам дека нема народ во кој има повеќе Гоцевци, или, во овој народ има единствено толку многу Гоцевци.И мојот брат е Гоце.
Секогаш кажувам нешто од мојот ученички живот. Во гимназијата редовно секоја година се организираше натпревар за животот и делото, ама и есеи се пишуваат за Гоце Делчев. Нема да го заборавам моментот кога во гимназијата „Георги Димитров“, директорот дојде и рече на натпреварот републички победил есејот со шифра: Гоце Гога.
Се разбира, знаев дека тоа е мојот и реков, тоа е мојот есеј. Значи повторувам дека, аманет ни оставил да се натпреваруваме културно со останатите. Тоа е силата на малите народи, тоа нему му било јасно. И затоа мислам дека неговата мисла, неговото знаење сѐ уште е актуелно.
Ние немаме друг избор, туку да бидеме горди на фактот што овде врвел, овде од овие прозорци гледал, овде е дел од неговиот живот и како што е ред значи, да нам македонскиот народ, ни стои аманетот. Не можеме да го чествуваме во Кукуш, односно во Килкис, меѓутоа го чествуваме овде и се разбира, неговиот гроб во прекрасниот Свети Спас. Сето тоа мислам дека е нешто што треба да нѐ прави горди на Гоце, бидејќи како што младите велат нели, „Ние сме Гоцеви, Гоце е наш“. Тоа било и ќе биде за век веков.
Затоа неговото раѓање е неразделно од раѓањето, за жал, подоцна, на македонската Република. Затоа и четите имале име Гоце Делчев. Затоа и песните за Гоце Делчев се пееле. Затоа и училиштата и универзитетите и јас сум учела во „Гоце Делчев“ и овде студираат во „Гоце Делчев“. Тоа е нешто што ни е судбина и мислам дека од тоа не се бега”, изјавила Сиљановска Давкова во Штип.
Предходно претседателката заедно со премиерот Мицкоски и државна делегација положи цвеќе на гробот на Гоце Делчев во црквата Свети Спас во Скопје.