Поделени мислењата за служењето задолжителен воен рок.

Откако минатата недела од Министерството за одбрана сооштија дека нема никакви планови, ниту консултативни процеси за враќање на задолжителното служење воен рок, темава повторно се актуелизираше.

Одлуката за професионална војска ќе продолжи да се применува, истовремено исполнувајќи ги сите обврски на државата кои произлегуваат од членството во Алијансата, порачаа минатата недела од ресорното министерство.

Дел од граѓаните на социјалните мрежи бараат да се врати задолжителниот воен рок како во минатото, но има и такви кои сметаат дека тоа ќе биде дополнително оптоварување на државниот буџет.

– Редовно служење на воен рок, бара многу повеќе пари. Треба да се обезбедат ресурси, згради, услови, храна, вели еден граѓанин. 

-Апсолутно да, потребно е враќање на задолжителниот воен рок, меѓутоа доволно е само 90 дена, односно 45 обука до заклетва и 45 дена примена и пракса. Се друго е само губење време, непотребен трошок и броење цифра, смета друг. 

-95% незнаат кревет да наместат и облека да скоцкаат. Војска обавезно по завршување на средно училиште. И машко и женско. Да се стекнат обавезно секој дневни навики, гласи еден коментар на социјалните мрежи. 

-Не е мал интересот за доброволно служење во Армијата.

Доброволното служење на воен рок во Армијата се врши во три упатни рокови: февруари, јуни и октомври, во една календарска година, во времетраење од 3 месеци и се служи во касарната „Алексо Демниевски-Бауман“ во Велес.

Тримесечното служење војска би ги подготвило младите идни кадри, а земјава би добила многу, порача началникот на Генералштабот на АРМ, Васко Ѓурчиновски, во гостување во дебатниот магазин „Click Plus“ на ТВ21.

– Би добиле оспособување на кадрите за било какви можни ангажирања во случај на пожар, поплави, земјотреси. Би ги подготвило за сите овие предмалку што ги споменав карактеристики, на почитување на хиерархии, субординација, едно старешинство, помлад постар, вештини кои сите вие повозрасните генерации сте ги стекнале додека служевте воен рок – вели Ѓурчиновски.

Началникот вели дека тоа е местото каде нас сите различности ни се спојуваат.

Но, што коментираа граѓаните на социјалните мрежи:

Цените на основните продукти во Германија се поевтини од Македонија, објави „Република“.

Лебот во Германија може да се купи по цена од едно до 1,3 евра, додека кашкавалот се продава за осум евра по килограм.

Брашното чини околу пет евра за пет килограми, додека единствено нешто што е поскапо е зејтинот, кој чини од три до четири евра.

До крајот на ноември цената на лебот, брашното и печивата ќе се зголеми за најмалку 10 проценти во Македонија, најавуваат мелничарите.

Причини за поскапувањето, велат, се скапата струја и растот на берзанските цени на пченицата.

Мелничарите бараат субвенции за електричната енергија или да бидат додадени на регулираниот пазар зашто само така, нагласуваат, би се смирила ситуацијата и соодветно би се намалиле цените во корист на населението.

Како што изјави за МИА претседателот на Групација на мелничко-пекарската индустрија во Стопанската комора, Горан Малишиќ, од огромна корист би биле и ноќните вишоци што ги продава ЕСМ, зашто и онака 75 отсто од производството на пекарската индустрија се изведува во ноќните часови.

– Во сегашната консталација, берзанската цена на пченицата како основна суровина повторно почна да расне. Од жетвата 2022 цената на француската берза е зголемена за околу 10 отсто, а и зголемувањето во Србија е исто така 10 проценти. Тоа значително ќе ја зголеми цената на брашното и на лебот со печивата за минимум 10 проценти во наредниот период од максимум 40 до 50 дена, истакнува Малишиќ.

Според него, огромен проблем во моментов е и цената на струјата.

– Цената на електричната енергија за август 2022 на отворениот пазар изнесуваше 32 денара по киловат час што за компаниите е 500 отсто зголемен трошок во однос на лани. Сите овие зголемувања ќе придонесат за зголемување на цената на лебот или за неминовно затворање на индустриските капацитети. Тоа значи дека, не само за мелничко-пекарската индустрија, туку за целата индустрија – без помош или интервенција на Владата во цената на електричната енергија, неминивно е тотално намалување на производството до можен минимум или затворање на капацитетите, нагласува Маличиќ.

Тој додава и дека залихите на пченица кај приватните субјекти, силоси и мелници се на историски најмал минимум, што од намалената домашна жетва во 2022, што од неможноста на мелниците да набават пченица од увоз поради високата цена. Дополнително, проблем се и оперативните средства за набавка на лебно жито кои не се подржани ниту од комерцијалните банки, ниту од Владата.

– Во оваа ситуација Владата најмногу требаше да помогне. Сепак, за да нема катастрофални последици, минатата недела се одржа состанок на Мелничко-пекарската групација од кој се испратија неколку барања до Владата и ресорните министерства. Најважното барање е како една од општествено најважните индустрии за прехрана на населението или индустрии кои обезбедуваат домашно брашно, леб и печива, да биде субвенционирана во цената на електричната енергија или додадена во регулираниот пазар со цел, во двете опции, цената на струјата да не биде повеќе од шест денари по киловат час. Така би се смирила ситуацијата и соодветно би се намалиле цените во корист на населението, објаснува Малишиќ.

Засега одговор од Владата на барањето на мелничарите нема. Тие иднава недела очекуваат средба на повисоко ниво, меѓу Комората и ресорните министерства, за изнаоѓање соодветни решенија.

 Стариот дел на Охрид или антички Линхидос бил остров во периодот од доцното бронзено време до доаѓањето на Римјаните. Тоа го покажуваат геолошките и археолошките истражувања направени во рамки на петгодишниот проект „Погранични студии, истражувања на идентитетите и културните контакти во пограничниот регион на Античка Македонија“.

Проектот го реализираа Археолошкиот музеј на Македонија и Институтот за класични студии од Карловиот универзитет од Прага, во партнерство со Германскиот археолошки институт, Геолошкиот институт од Прага и Универзитетот од Јужна Бохемија од Чешка, како и Заводот за заштита на културно наледство и музеј од Охрид.

Раководителот на проектот Перо Арџанлиев од Археолошкиот музеј на Македонија во разговор за МИА појаснува дека со геолошките испитувања во рамнината, односно делот каде што се наоѓа денешниот модерен Охрид, откриле езерски седименти, со што докажале дека тој дел бил поплавен.

 И тоа не е случајно. Кога подоцна размисливме каде се сконцентрирани најголем дел од археолошките остатоци од доцното бронзено време до доаѓањето на римјаните, заклучивме дека тоа е на просторот од стариот дел на Охрид. Населбите и некрополите од античкиот период се наоѓаат баш на тој простор, бидејќи низината била поплавена, односно била дел од езерото. Согласно тоа, заклучивме дека населбите треба да ги бараме на првиот ред ридови во заднината на рамницата каде ги вршевме и ископувањата на локалитетите, истакна Арџанлиев.

Охридско-струшкиот регион имал бурно климатско минато

Во рамки на археолошките истражувања, додава Арџанлиев, годинава акцентот бил ставен на три локалитети во околината на Охрид: „Петкина нива“ и „Горица“ кај селото Лескоец и „Градиште“ кај Долно Лакочереј. На локалитетот „Петкина нива“ откриена е римска рурална вила, на „Градиште“ населба со хронологија од доцно бронзено време до хеленистички период и кај „Горица“ има хронологија од неолитот, па се до железното време.

Најголем дел од артефактите на сите локалитети се керамички наоди, кои според експертот, се добри за датирање.

– Проектот е мултидисциплинарен, имавме екипа археоботаничари, кои со посебна опрема вршат измивање на земјата и ги собираат сите археоботанички остатоци на земјата, семиња и разни други остатоци со чија помош се врши реконструкција на пејзажот, со што се хранеле луѓето, што одгледувале и слично. Со помош на јагленисани органски остатоци вршиме радиокарбонски анализи во референтни лабаратории каде што добиваме точни дати за секој од слоевите каде што откриваме и археолошки артефакти. Така наместо релативна добиваме аполутна хронологија, каде археолошките артефакти се во апсолутни дати, појасни Арџанлиев.

Целта, според него, е реконструирање на организацијата на населбите во минатото.

– Во рамки на проектот вршиме мултидициплинарни и геолошки итражувања, со чија помош увидовме дека овој крај езерски регион имал бурно, динамично климатско минато. Со реконструкција на тоа бурно минато можеме да ја реконструираме и организацијата на населбите и како луѓето се организирале во минатото да живеат околу езерото и во регионот, посочува соговорникот.

Почетоците на металургијата следен предизвик

Основните ресурси за исхрана сами ги произведувале, односно луѓето во тој период се занимавале со земјоделство и сточарство, но иден предизвик на археолозите е да истражат од кога почнала металургијата.

– Во иднина планираме акцент да ставиме и на истражувања кога почнала металургијата. Планираме тоа да го правиме мултидисциплинарно, со помош на напредни истражувања. Со помош на полен анализи ќе откриеме кога почнало да има загадувања во минатото и врз основа на тоа загадување тогаш специјалистите утврдуваат дека токму во тој период почнала металургијата, топењето на рудата и слично, информира Арџанлиев.

Со тоа, нагласува, сакаме да дадеме одговор за појавата на елитата во Охридскиот регион, што покажуваат и откритијата од Архајскиот период (6 век пр.н.е.) во гробовите во Требеништа и на Горна порта.

За да има елита и такво богатство мора да има повеќе ресурси, спомнав земјоделство, сточарство и металургија, но покрај тие ресурси овие луѓе ги контролирале и главните комуникациски и трговски рути. А регионот во тој период претставува своевидна крстосница во овој дел од Балканскиот полуостров, нешто што може да се забележи од поголемиот број некрополи од Архајскиот период, кои се откриени во рамницата северно од Охридското Езеро, во кои се откриени доста богати и значајни наоди. Тоа денеска е Охридско-струшкиот регион, крајбрежје на тогашното поголемо езеро, што геолошки го потврдивме дека постоело, рече Арџанлиев.

Катаклизмичен настан причина за повлекувањето на езерото

Со една геолошка сонда во близина на реката Грашница, додаде, откриле ново палафитно, наколно живеалиште и со тоа се потврдило дека имало некој катаклизмичен настан, како земјотрес, кој придонел таа населба да престане со егзистенција околу 12 век пред нашата ера, во доцното бронзено време.

– Најверојатно со тој катаклизмичен настан дошло до спуштање на тлото во северниот дел на охридската рамнина, а потоа езерото направило поплавување, со што ја променило и формата. Тие се првични резултати, кои дополнително ќе ги надградуваме и публикуваме, информира раководителот на проектот.

Идните планови се истражувањата да продолжат во Преспанскиот регион

Од проектот произлегле нови прашања на кои археолозите треба да одговорат. Идејата е да продолжат истражувањата и во Преспанскиот регион, бидејќи е најмалку истражен.

– Истражувам една некропола во Преспа од Хелинистички период, локалитет „Гибавица“ кај селото Избишта. И за Хелинистичкиот период имаме некои првични сознанија. Но како за охридксиот регион што кажав дека е тесно поврзан со водостојот на езерото така сметаме дека истото треба да го очекуваме и во Преспа, бидејќи двете езера се како врзани садови и гледаме дека се во корелација. Планираме да продолжиме со геолошките истражувања и да пробаме на некои локалитети да извршиме сондажни истражувања за да имаме две референтни слики на двете котлини да видиме дали стварно се во корелација и дали имало поврзаност во минатото, додава Арџанлиев.

Проектот, нагласи, користи напредна технологија што ја има на располагање арехеолошката наука, која за жал во земјава многу малку е вклучена.

МИА