Истражување
Македонскиот јазик во книга од 1802 година
Првиот печатен македонски текст е дел од „Речникот од четири јазика“ на свештеникот и учител Даниил Москополец, објавен во 1802 година во Венеција. Гане Тодоровски во своето научно дело „Македонската литература во XIX век“ дури го нарекува и „првата печатена македонска книга“
Вистината забележана во светските речници и документи
Пред речиси 220 години (односно точно 219) во Венеција е отпечатен првиот текст на македонски јазик. Во науката, македонистиката и славистиката, овој факт не е ново сознание, но политичкиот контекст создаден во последнава половина година со оспорувањето на посебноста на македонскиот идентитет и јазик, како аргумент за вето пред ЕУ, активира зголемен интерес и на македонската јавност за теми што обично остануваат затворени во научните кругови. Првиот печатен македонски текст е дел од „Речникот од четири јазика“ на свештеникот и учител Даниил Москополец, објавен во 1802 година во Венеција. Гане Тодоровски во своето научно дело „Македонската литература во XIX век“ дури го нарекува и „првата печатена македонска книга“, со посебен осврт во поглавјето „Белешки за првата печатена македонска книга, Кон ’Речникот од четири јазика’ на Даниил Москополец“. Првиот печатен македонски текст е дел од „Речникот од четири јазика“ на свештеникот и учител Даниил Москополец, објавен во 1802 година во Венеција. Гане Тодоровски во своето научно дело „Македонската литература во XIX век“ дури го нарекува и „првата печатена македонска книга“, со посебен осврт во поглавјето „Белешки за првата печатена македонска книга, Кон ’Речникот од четири јазика’ на Даниил Москополец“.
Во текот на 1802 година, во Венеција се појавува од печат необична книга на грчки јазик, потпишана од свештеникот и улител Даниил Москополец, погрчен Влав од Албанија, во рамките на која првпат во Европа се претставува македонскиот јазик (охридското наречје) во облик на печатена книга – под туѓо име и со туѓа графија. Тоа е книгата (со грчки наслов – Исагогики дидаскалија, н.з.) Почетница или Началное обучение, како што се нарекувале ваквите книги во текот на XIX век. Составен дел од книгава е „Четиријазичниот речник“ (Лексикон тетраглосон, н.з.), или подобро речено „Речникот од четири јазика“ (затоа што подоцна низ течењето на векот, Синаитски и Пулевски така ќе насловуваат некои од своите книги). Овој „Речник од четири јазика“ е значаен за нашата културна историја како првообјава на македонската реч, за непристорениот јазик на македонската народна низина, за говорниот јазик на народното мноштво, на она што се подразбира под поимот „општ јазик“, или „коине дијалектос“ – наведува во својот научен труд истражувачот на македонската литература од 19 век, Гане Тодоровски.
Понатаму Тодоровски констатира дека „јазичната норма што е регистрирана во Данииловиот ’Речник од четири јазика’ е всушност основата на денешниот современ македонски јазик“. Денес ова е многу ретка книга, со вистинска библиографска вредност, за која се знае дека постојат уште само пет-шест примероци по библиотеките на Виена, Атина, Букурешт, Лондон, Софија и Скопје. Од 1802 до 1977 година, оваа книга доживеала осум изданија, а научно внимание ѝ посветиле истакнати имиња на европската етнографија и лингвистика, како и познати слависти и македонисти. Во научниот опис на содржината на речникот на Даниил Москополец е наведено дека освен грчкиот текст, содржи уште три негрчки текстови: албански, влашки и македонски. Постојат претпоставки дека изданието на „Речникот од четири јазика“ на Москополец, од 1802 година, е всушност второ издание, а се претпоставува дека првото е објавено уште во 1794 година, но денес нема зачувани примероци. Всушност, овој речник е повеќе разговорник, односно грчки текст преведен на три јазика, а намерата на Даниил Москополец (што ја изнесува и во самиот текст) била да ги „освести“ Македонците, Албанците и Власите да го учат грчкиот јазик. Македонскиот текст во речникот е всушност превод на извесен поп Стефан од Охрид, за што сведочи неговата преписка со Даниил Москополец. Текстовите на сите јазици во речникот се пренесени со грчко писмо.Во периодот на турското владеење, сѐ до 19 век, се засилуваше грчкото влијание, особено во нашите јужни краишта. Тоа наоѓаше поткрепа во привилегираната положба на Цариградската патријаршија и на грчкиот трговски сталеж во Отоманската Империја. Во поглед на писменоста, тоа се изрази на таков начин што во јужна Македонија употребата на грчката азбука надвладеа над употребата на кирилицата. Особено во првата половина на 19 век, кога се пројави јасно стремежот да се пишува на народен јазик, настана во тие наши краишта цела една книжнина, пишувана со грчка азбука – ги објаснува уште Блаже Конески причините за користењето на грчкото писмо во македонските (словенските) текстови од 19 век. Сепак, фактот дека во овој речник (разговорник) од почетокот на 19 век е објавен текст со карактеристиките на охридскиот говор од тој период претставува аргумент тој да се смета за „првата печатена македонска книга“, како што вели Гане Тодоровски.
Континуитетот на живоста на македонскиот збор е многувековен, кој во пишувана форма започнал да се воведува од 16 век, со преводот на зборникот „Сокровиште“ (Венеција, 1558), напишан од Дамаскин Студит на грчки народен јазик. Првиот словенски превод бил направен во Македонија од страна на епископот пелагониски и прилепски Григориј, во периодот од 1560 до 1580 г., на црковнословенска основа, со проткаени народно-говорни елементи од југозападна Македонија. Во XVII век се засилила и иницијативата за пишување мешовити зборници, во кои започнале да се користат термини потребни за секојдневното живеење: како лексика од медицината, терминологија потребна за просветата и образованието итн.
Дамаскинарската литература, ракописните споменици што се определени како македонска јазична редакција, како и првпат отпечатените македонски зборови во Данииловиот „Четиријазичник“, силно влијаеле во почетокот на 19 век врз просветителскиот процес, односно врз македонската културна преродба, која започнала со печатењето книги, речници, учебници, буквари на македонски народен јазик, што водело кон тенденцијата за нормирање современ македонски литературен јазик – накратко го претставува континуитетот на македонското литературно творештво професорката Валентина Миронски-Христовска од Институтот за македонска литература во Скопје, потврдувајќи го значењето на „Речникот од четири јазика“ од Даниил Москополец, како прво печатено сведоштво на македонскиот народен збор./Јасминка Павловска /www.novamakedonija.com.mk
Соседните држави очигледно погрешно пресметаа кога мислеа дека со газење и негирање на Македонците ќе успеат да ги асимилираат.
„Оти Македонија не е само држава. Ако беше Македонија само обична држава, денеска немаше да има ниедна прашинка од неа. Туку Македонија е икона на Балканот, Македонија е црква на Европа, Македонија е манастир на светот!“, велеше великанот Петре Мито Андреевски и вистина. Колку повеќе го газиш, Македонецот толку повеќе пушта корења, се зацврстува, па излегува на површина уште посилен.
Негирањето од страна на соседите и мекотелоста на властите во Македонија ги натераа Македонците сами да се потрудат и да најдат историски факти за посебноста на Македонскиот народ.
Еден таков податок ви пренесуваме во продолжение, каде “Полјакот од Македонија” споделува извештаи од 18 век, во кои Македонците се препознаени како засебен народ во царска Русија.
– ВЕК Во извештаи на Царска Русија од 1764-1765 г,во Елисаветската Губернија (Украина) наброени се доселениците од земјите на Балканот. Македонците се наведени како посебна нација*, покрај Бугари, Срби, Турци, Власи итн… – пишува во објавата на Твитер.
Корените на христијанството се наоѓаат во Виница изразени преку ТЕРАКОТНИТЕ ИКОНИ пронајдени од Виничкото кале.
Виничките теракотни икони се вбројуваат во редот на најавтентични археолошки откритија и претставуваат драгоцен дел од целокупното Христијанско наследство.
Интересот за неговото истражување се појавува во 1978 година, кога археологот Ц. Крстевски донесол во Музејот на Македонија пет фрагменти од теракотни релјефи со иконографски претстави, дотогаш непознати, особено интересни за проучувањето на старохристијанскиот период. Така, од 1985 година се започнува со археолошки ископувања кои непрекинато ќе продолжат до денес.
На почетокот како заштитни, а подоцна систематски, со овие ископувања е констатирана релативната стратиграфија на локалитетот. Според археолошките наоди, особено керамичките, животот во населбата се одвивал во долг континуитет, од неолитското време сè до полниот среден век, со таа разлика што се најмногубројни архитектонските остатоци од доцноантичкото време (4-5 век).
Откриени се остатоци од ѕидови на неколку објекти од профан карактер, со организирани тремови, „клупи“ за седење, магацински простории, ѕидани од камен и варов малтер, кои на одделни места се зачувани во висина дури до 4 м. Во едни се најдени писцина, префурниум, водоводни инсталации и друго. Објектите биле подигнати покрај одбранбениот бедем, од кој е откриен еден дел заедно со една полукружна кула. Бедемот е ѕидан од кршен камен и варов малтер, а неговата ширина изнесува 3 м.
Значајно е да се спомене дека во шутот меѓу ѕидовите е најден голем број на цели и фрагментирани реплики од теракотни икони, со непроценливи археолошки, уметнички и теолошки вредносни димензии. Приближно на средината на локалитетот се наоѓаат моше лошо зачувани остатоци од ѕидови на мала средновековна црква, многу порано прекопана од „диви копачи“ – трагачи по злато.
Околу црквичката е откриен голем број примероци од архитектонска пластика, и тоа колони, бази, капители, делови од канцел, транзени, подни плочи и сл., а од подвижниот материјал фрагменти од керамички садови, предмети од бронза, железо и коска, потоа накит, монети и друго. Откриен е и истражен богат женски гроб од 12 век во кој се најдени 9 стаклени и 4 бронзени позлатени белезици, 11 бронзени прстени (неколку позлатени) и еден предмет од коска (игленица).
Овие теракотни рељефи содржат иконографски претстави со христијанска тематика, како и латински натписи со литургиска содржина. Датирани се во V – VI век и веројатно служеле како апликација на ѕидовите на гробните објекти во доцноантичкиот период во виничкиот градежен комлекс. Теракотните икони од Виничкото Кале кои биле откриени од археологот Цоне Крстевски претставуваат единствени од ваков тип со непроценливо богатство од археолошка, уметничка и теолошка вредност.
Теракотните Икони:
Екстремните топлотни бранови во Европа, Северна Америка и Азија соборија рекорди во градовите околу северната хемисфера помалку од две недели откако Земјата ги забележа, како што велат научниците, најверојатно нејзините најжешки денови во модерната историја.
Како што пренесува Њу Јорк Тајмс, температурите, кои погодија толку голем дел од светот одеднаш, беа потсетник дека климатските промени се глобална криза, поттикната од силите создадени од човекот: емисиите на гасови кои ја задржуваат топлината, главно предизвикани од согорувањето на фосилните горива. Враќањето на Ел Нињо, циклична временска шема, исто така има широки ефекти врз времето ширум светот.
Планетата се загреа околу два степени целзиусови од 19 век и ќе продолжи да расте се додека луѓето не престанат да согоруваат јаглен, нафта и гас, велат научниците. Повисоките температури придонесуваат за екстремни временски настани и помагаат периодите на екстремни горештини да бидат почести, подолги и поинтензивни.
Во опасната зона се наоѓа Иран, каде индексот на топлина во последните денови достигна 66 степени целзиусови, блиску до границите на она што нормално може да го издржат здравите луѓе.
Во Европа, официјалните лица во многу градови воведоа станици за ладење. И имајќи ја предвид опасноста – повеќе од 61.000 луѓе загинаа во топлотните бранови минатото лето, според една неодамнешна студија – тие ги повикаа посетителите и жителите да останат внатре во најжешките часови во денот. Работниците со ниски примања се особено ранливи.
Во меѓувреме, во Европа, делови од Франција и Шпанија во вторникот го достигнаа рекордот на сите времиња во екстремен настан познат како топлотниот бран Серберус. Жирона, во шпанската област Каталонија, достигна рекордно високо ниво од 45 °C (113 °F), додека Верден во североисточна Франција достигна 40,6 °C (105 °F) за прв пат досега, пренесува Аксиос.
Тоа им создава проблеми на земјите ширум светот и бара од нив итно да се справат со климатските промени, кои според научниците ќе ги направат топлотните бранови уште почести, посериозни и посмртоносни, наведува Ројтерс.
Џиновскиот термометар во кинеската провинција Ксинџијанг ја измери температурата на земјата на 80 степени Целзиусови, бројот на загинати од обилните дождови во Јужна Кореја денеска достигна 44, а трет ден горат шумските пожари западно од грчката престолнина Атина, пренесува Ројтерс.
Во исто време, Големиот остров на Хаваи се подготвува за ударот на тропската бура Калвин, за која се очекува да донесе дури 20,3 сантиметри дожд и силен ветер, соопшти американската Национална метеоролошка служба (НВС).
Светската метеоролошка организација во вторникот предупреди на зголемен ризик од смрт поради високите температури.
Во Јужна Кореја од минатата недела поројни дождови ги погодија централните и јужните региони.
Четиринаесет лица загинаа во подвозник во централниот град Чеонгџу, каде што повеќе од десетина возила беа поплавени во саботата кога се урна насип на река.
Во југоисточната провинција Северен Ѓеонгсанг загинаа 22 лица, од кои повеќето поради лизгање на земјиштето и поројни поплави.
Љубопитни туристи во западната кинеска провинција Ксинџијанг, опремени со шешири и чадори, се бореа со високите температури за да направат селфи со џиновскиот термометар кој покажувал температура на површината во реално време од 80 степени Целзиусови, покажа државната телевизија.
“Свекрва треба да се сака секој ден, не само на 8ми март”
“Овие две години во Германија ми одзедоа пет години од животот, се враќам во Македонија”
Ќе ве расплаче! Објавена “Кажу да време лечи све” – гласот на нашиот ангел изваден со посебна технологија (ВИДЕО)
Денеска ќе наполнеше 43 години: На денешен ден е роден Тоше Проески
НОЌТА ПРЕД ВОДИЦИ Е НАЈМОЌНАТА НОЌ ВО ГОДИНАТА
Револтиран угостител до Филипче: 15 години сум дел од ова не може да седам на страна без кажан збор!
БОМБА НА МАКЕДОНСКА ДОКТОРКА: Од 10 заболени вчера ревакцинирани со 2 дози се 8
Мехмети: Не прашувајте како изгоре болницата-Таа ја ИЗГОРЕВМЕ СИТЕ!
Затвор ли е Идризово, кафана ли е ? (Видео)
„Спремен сум да влезам во инфективна и со заболените БЕЗ МАСКА да седам 24/7 седум дена„“ – Предизвик до Филипче
(Видеo) Драма во Албанија: Гори 12-катница, 40 лица се заробени во становитe
Мистepиja на гpoбот на Свети Никола: И покрај paзopниот земjoтpec останал целoceн – се останато било yништено (ВИДЕО)
ПАЛЧО СО ИСТАТА БАНДА ВО МАЈ БЕШЕ ФАТЕН СО ПИШТОЛ БЕЗ ДОЗВОЛА како бара злато (ФОТО)
ВО ЖИВО ОД МВР – ФАТЕН Е И УАПСЕН ПАЛЧО (ВИДЕО)
