На Сува Планина во општина Гаџин Хан е пронајдено наоѓалиште на минерали со 99,99 отсто чистота.
Србија, сепак, ќе произведува батерии. Не литиумски, туку калциумски.
Бидејќи литиум-јонските батерии ќе бидат дефицитарни поради ограничените суровини, светот со години бара алтернативни решенија, а едно од нив е калцитот, еден вид калциум карбонат, со висока чистота, кој само шест земји во светот може да се пофали со, меѓу нив и Србија, како што неодамна беше откриено.
НАЈЧИСТАТА НА СВЕТОТ
Како што објаснува Васо Антиќ, еден од сопствениците на компанијата „Белкал Хан“, која го направи ова откритие, на Сува планина е пронајдено наоѓалиште на калцит, калциум карбонат, како минерална суровина со чистота до 99,99 отсто во општина Гаџин Хан. што е највисок процент на чистота на овој минерал пронајден во светот.
– Патем, има многу од овој минерал во природата, но го нема во толку голема жица, оваа чиста и без примеси на кадмиум, олово, жива, магнезиум. Имаме чистота до 99,99 проценти, а просекот е 99,63. Во светот има само пет рудници со приближна чистота како нашата, а оваа жица е една од најголемите во светот. Исто така, сите рудници на овој минерал во Србија се површински и ја немаат таа чистота, а овој е под земја – вели Антиќ.
Како што објаснува тој, само калцит со таква висока чистота може да се користи за производство на калциум, метал кој се користи за батерии и нуклеарни централи, а само калцит од оваа чистота може да се користи во медицината, козметологијата и прехранбената индустрија. Србија увезува за сите овие потреби.
ЕКОЛОШКА РУДА
– Овде се експлоатира мермерниот калциум карбонат. Се користи за валкани индустрии, производство на бои и лакови, производство на пластика, хемија, не може да оди во фармација, козметика, храна, за тоа ние, како и повеќето други земји, увезуваме чист минерал – посочува Антиќ.
Кога ќе започнат со производство на батерии, според Антиќ, тоа би можело да ја претвори Србија во една од водечките земји во светот, како што е нафтата за Саудиска Арабија.
– Литиумот е дефицитарен, второ, процесот на преработка е еколошки штетен и не е проблемот само екстракцијата, туку технологијата на екстракција на литиум. За разлика од литиумот, ова е еколошка руда, нема ништо штетно за животната средина или за рударите. Проблемот беше како да се направи таа батерија одржлива, да трае колку литиум, и тоа беше решено. Моравме да ја чекаме таа технологија, да ја доведеме до совршенство за да почнеме со производство и затоа се чекаше. Исто така, би нагласил дека без поддршка од државата, претседателот и премиерката тоа не би било можно. Тие ја препознаа важноста на овој проект бидејќи ова не е лична работа, ова е чекор напред за целата држава и ова е иднината – заклучува Антиќ.
Ѓедовиќ: Минералните ресурси ќе бидат клучни во иднина
Министерката за рударство и енергетика Дубравка Ѓедовиќ изјави дека минералното богатство ќе им значи многу во годините што доаѓаат, имајќи предвид дека минералните ресурси се исто така клучни за процесот на енергетска транзиција, за развој на нови, еколошки технологии, без кои нема развој на обновливи извори на енергија, складирање електрична енергија и нови паметни технологии.
– Вредноста на калциум карбонатот е пропорционално висока со неговата чистота, поточно кога нема примеси од олово, жива, кадмиум, магнезиум во големи количини, исто како што се наоѓа во Србија. Успешно се спроведува истражување за можноста за користење на калциум карбонат за производство на батерии во иднината, кои би можеле да ги заменат литиумските батерии. Исто така, важно е да се напомене дека во моментов за фармацевтската, козметичката индустрија и прехранбените реагенси, суровина од калциум карбонат се увезува во Србија и регионот во целост, што отвора простор за позиционирање на Србија како водечки регионален извозник во иднина – изјави министерката Ѓедовиќ.
ЗА ШТО СЕ СЕ КОРИСТИ?
– за бои и лакови
– во производството на пластика и хартија
– во фармација
– козметологија
– прехранбената индустрија
– хемиска индустрија
– за десулфуризација во филтри во електрани и фабрики на јаглен
– во филтри за вода
– да се подобри pH вредноста на почвата, водата во базените
На долги, исцрпувачки патувања кои траат неколку илјади километри, додека вози, јаде и спие во малите кабини на своите камиони, Звонко Трифуновиќ од Србија доживеал искуство кое не е ни малку лесно и покрај тоа што заработува повеќе од тоa што би имал дома.
Иако многумина веруваат дека возачите на камиони во Европа живеат удобен живот, Звонко истакнува дека зад тие високи плати се кријат многу жртви, осаменост и физички и психички стрес. Тој поминал нешто повеќе од една година возејќи камион-церада и камион ладилник низ многу европски земји, а неговата приказна е и инспирација и предупредување.
Вели дека тоа е една од подосадните работи, а оваа професија не би ја препорачал на секој кој не е навикнат да биде цел ден во возило.
„Мислев дека е подобро да возам камион ладилник, бидејќи имаше интересни тури. Често одев со брод до Грција, па имаше можност и да се одморам и уживав во тоа“, ја започнува својата приказна Трифуновиќ.
Како возач на камион, Звонко патувал низ Германија, Австрија, Белгија, Франција, Холандија, Грција, Италија, Шведска и Словенија. Заработил околу 2.000 евра месечно, а најважно му било да го зачува човечкото достоинство.
„Ова не е живот достоен за еден човек“, вели тој, меѓутоа: „Верувам дека генерално повеќето луѓе одат во странство за да го направат тоа бидејќи тешкотиите ги принудиле. Да заработат повеќе“.
„Креветите ни беа во ред, но спиете во мал, тесен простор во кабината на камионот. Во лето ако климата е вклучена, камионот е вклучен цела ноќ. Мора да се навикнете на брмчењето, некои луѓе не можат да спијат со тоа, но јас се адаптирав“, вели тој.
Иако има бројни проблеми и подеми и падови со самата работа, она што на интервјуираниот му било најтешко е осаменоста. Како што вели, најмногу му тежело оддалеченоста од семејството.
„Времето поминато во тој камион е неповратно. Не го препознав детето затоа што толку порасна, како да сум отсутен со години“, вели камионџијата.
Седиштето на компанијата, според него, било во Унгарија. По враќањето дома, тој морал да оди таму за да го доврши она што му остана од документите.
“Потоа запознав група луѓе, сите во еуфорија, среќни што возам и работам. И јас бев среќен, но од друга причина – се враќав дома! Тие уште не знаеја што ги чека”, вели Ѕвонко.
Што се однесува до самото работно место, тој нагласува дека со закон е дозволено да се вози три пати неделно по девет часа и двапати по 10 часа. Работното време е 13 часа бидејќи се брои и времето потребно за истовар на робата. Во земјите од ЕУ, ни вели, има забрани, на пример, во сабота се дозволува возење до три часот, а во недела не. Освен ако не возите нешто што е во фрижидер. Генерално нема долго чекање на границата.
„Кога одите во Швајцарија, таму треба да чекате, бидејќи таму оди царинската стока. При влез во државата треба да се регистрира бројот на поминати километри, како и кога излегувате. Понекогаш треба да почекате на бугарско-романската и грчко-бугарската граница Бугарите и Романците можат да ве задеваат ако сакаат, додека не им дадете некој динар, но јас само им велам „нема проблем, навистина немам ништо. Мене ми тече дневницата, па можам да седам на граница 10 дена – искрен е Трифуновиќ Генерално, вели, никаде немал проблеми, но ни раскажува за ситуација со романски полицаец. : Ми кажа како ме фатил радарот, на што му одговорив дека е невозможно кабина, имав кусур пет центи и му ги дадов кога погледна, само ги фрли парите во кабината.
Се случуваат и други несреќи. Така еднаш, тој поминал два часа собирајќи компири додека истоварувал роба бидејќи гајбите во неговиот камион паднале за време на патувањето. Еден од најголемите проблеми, посочува соговорникот, е паркирањето. Неисправности навистина се случуваат, но Трифуновиќ нагласува дека најважна е добрата комуникација со матичната компанија и дека на тој начин проблемите брзо се решаваат.
„Кога еднаш ми се дупна гумата, се обидов да ја сменам, но не можев. Меѓутоа, ако има некаков проблем, се се пријавува во компанијата и брзо доаѓа мајстор. Ако некој ве удри на патот со возило или обратно, „Европскиот формулар е пополнет, сите камиони и фирми се осигурани и не е ништо сериозно, најважно е никој да не се повреди“, вели тој.
Некогаш компанијата ви прави притисок да пристигнете на одредена локација, а најголемиот проблем е паркирањето.
„Често се случува сите паркинзи да се полни, а да не можете многу да го надминете пропишаното време за возење. На компанијата тоа не и е гајле и плаќате казна од околу 500 евра. Потоа треба да се сетите каде е индустриски зони се, затоа што таму беше паркинг простор, исто така, има ограничување на брзината од 60 км/ч на некои автопати, и треба да се свесни за тоа затоа што е лесно да се пречекорува брзината, а потоа да се плати казна. “, додава Трифуновиќ.
Иако неодамна добил понуда од белгиска компанија да вози со приход од околу 3.600 евра, тој нагласува дека повеќе не би тргнал на пат.
„Целиот мој живот го премотав неколку пати во главата. Се сетив на се. Имам добри понуди, но не би се вратил на возење камион“, вели Трифуновиќ.
Албанија ќе го забрани увозот на возила произведени пред 2011 година, како дел од мерките за намалување на загадувањето на животната средина и за зголемување на безбедноста на патиштата. Ќе биде забранета регистрација на возила кои не го исполнуваат стандардот „Еуро 5“ на Европската Унија, со што ќе се замени сегашниот стандард „Еуро 4“.
– Според податоците на Дирекцијата за транспорт, само лани биле регистрирани 100 илјади возила увезени од 81 земја, од кои над 33 илјади ја исполниле само нормата Еуро 4, додека 22 илјади биле постари од 15 години. Оваа политика доаѓа како обид да се исполнат меѓународните барања за заштита на животната средина и за безбедноста на патиштата, бидејќи постарите автомобили се сметаат за позагадувачки и поопасни за сообраќајни несреќи – објавија албанските медиуми.
Црна Гора го забрани увозот на автомобили произведени пред 2009 година. Косово од 2017 година не дозволува увоз на возила постари од 10 години, а од 1 јануари 2025 година го забрани увозот на автомобили произведени пред 2015 година. Во моментов, просечната старост на автомобилите во регионот е 18 години, додека во ЕУ е 12 години.
Хрватска избра претседател. Зоран Милановиќ доби уште еден мандат. Ова им даде можност на српските медиуми да истражат за неговата финансиска состојба, колку заработува и да ги споредат неговите примања со оние на претседателите од регионот.
Македонија и на оваа листа е на дното. Најниска плата има македонската претседателка Гордана Сиљановска-Давкова, околу 1.500 евра, а највисока плата прима претседателот на Албанија, Бајрам Бегај – 3.860 евра. Српскиот претседател Александар Вучиќ има плата од околу 1.800 евра месечно, а бугарскиот Румен Радев зема плата од 3.000 евра.
Црногорскиот претседател Јаков Милатовиќ има плата од 2.420 евра. Милановиќ зема плата од 3587,79 евра. Членовите на претседателството на Босна и Херцеговина(БиХ), Жељка Цвијановиќ, Денис Беќировиќ и Жељко Комшиќ примаат плата од 2.920 евра, според податоците од октомври 2023 година. Словенечката претседателка Наташа Мусар зема плата од 3.322 евра.