Балкан

Познат грчки остров е целосно напуштен по летната сезона- и училиштето е затворено

„Ние сме дваесетина, нема деца, нема пекара“, вели градоначалникот Јоргос Хархалакис, кој прави сѐ што може за да го оживее малиот остров во Егејското Море. „Не се откажувам“, изјави тој за АФП.

Антикитера, остров помеѓу Китера и Крит, како и многу други рурални региони во Грција, страда од сериозна депопулација. Островот, имал 39 жители според пописот од 2021 година.

Хархалакис (37) сè уште се сеќава на неговите први години во основно училиште во 1990-тите, пред неговото семејство, како и многу други, да биде принудено да се пресели на копното поради финансиски проблеми. Во тоа време, островот бил дом на фармери, рибари и сточари, рече тој. Денеска е населен само пристанишниот град Потамос.

Во карпестите височини на Антикитера сè уште се видливи суви камени ѕидови од терасовидни полиња меѓу напуштените и урнати куќи. Единствената врска на островот со надворешниот свет е со брод до Китера и Крит.

Поради егзодусот на жителите, основното училиште е затворено на крајот на минатиот век, но накратко било отворено во 2018 година за само тројца ученици, децата на Деспина и Диониз Андроникос, брачен пар кој се вратил на островот од Атина. „Кога мојата најстара ќерка заврши основно училиште во 2021 година, моравме повторно да заминеме за да може да оди во средно училиште во Китера“, рече Диониз Андроникос.

Училиштето било принудено повторно да се затвори. Истата судбина на почетокот на оваа учебна година ја доживеаја уште десет училишта низ Грција поради недостиг на ученици. Стапката на фертилитет во Грција е 1,43, што е под просекот на ЕУ од 1,53 деца, покажуваат податоците на агенцијата на ЕУ, Евростат. Неодамнешното истражување на Грчкиот институт за демографски истражувања (ИДЕМ) покажа дека секоја трета општина во земјата има помалку од 10 раѓања годишно.

Институтот ова го припишува на стареењето на населението во Грција, но и на „екстремно нерамномерната распределба на населението“.

Повеќе од една третина од Грците живеат во Атина. Со повеќе од една петтина од населението на возраст од 65 и повеќе години, Грција е четврта најстара земја-членка на ЕУ. Само Италија (23,8 отсто), Португалија (23,7 отсто) и Финска (23,1 отсто) се повисоко рангирани, според Евростат. За да бидат работите уште полоши, повеќе од половина милион млади луѓе ја напуштија земјата за време на финансискиот колапс во последната деценија.

Хархалакис вели дека главниот проблем во Антикитера е недостатокот на инфраструктура. „Државата мора да понуди стимулации за изградба на куќи и продавници“, рече тој. Во зима, на островот има само едно кафуле, кое исто така е мала продавница. Со него управува човек на возраст од осумдесетти.

„Локалното население старее, а иднината на островот е под знак прашалник“, вели Кетрин Дехосал, пензионирана Французинка која времето го поминува меѓу островот и нејзината татковина. Оваа година Владата воведе стимулации за новороденчињата за борба против демографскиот колапс. Но, експертите предупредуваат дека зголемувањето на бројот на раѓања не е единствениот одговор.

„Стапките на смртност и имиграцијата играат важна улога и не треба да се минимизираат“, рече Вирон Коцаманис, директор на ИДЕМ. Хархалакис се надева дека планираната опсерваторија за климатски промени на островот ќе создаде работни места.

Антикитера веќе ужива голема слава во научниот свет. Таму, на почетокот на 20 век, нуркачите со сунѓери пронајдоа астролошки часовник од вториот век во бродолом од римската ера, за кој се верува дека е најстариот компјутер на светот.

Балкан

ВИДЕО: Градоначалникот на Лерин запре македонска песна

Градоначалникот го прекина бендот „Banda Entopica“ штом запеаја на македонски – „Музиката нема граници“ грмна од бината
Наместо прослава на традицијата, синоќешната манифестација во Лерин се претвори во демонстрација на цензура. Познатиот бенд „Banda Entopica“ беше принуден да престане со пеење во моментот кога одекнаа стихови на македонски јазик.
Традиционалната манифестација „Ден на огновите“, која се одржува во пресрет на Коледе во Лерин, синоќа (22 декември) беше засенета од скандалозна забрана која повторно ги разгоре прашањата за човековите права и употребата на македонскиот јазик во Грција.

Во атмосфера на веселба, популарниот бенд „Banda Entopica“, познат по својот широк репертоар на балкански звуци, ја започна изведбата на македонската народна песна „Софка на татко“. Меѓутоа, веднаш по првите стихови, следеше итна интервенција од страна на градоначалникот на Лерин. Според сведоштвата на присутните и видеата што веќе се шират на социјалните мрежи, на музичарите им било наредено веднаш да прекинат со пеењето на македонски јазик, дозволувајќи им да продолжат исклучиво со инструментална изведба.

„Музиката нема граници“
Обидот за цензура не помина без реакција. Еден од членовите на бендот, кларинетист кој потекнува од Патра, јавно и храбро реагираше пред насобраната толпа.

„Музиката нема граници!“ – порача музичарот од бината, добивајќи аплауз и одобрување од дел од публиката која не се согласуваше со ригидните постапки на локалната власт.

Воскопулос: Ова не е инцидент, ова е континуитет на страв
За настанот реагираше и Павле Воскопулос, долгогодишен активист за правата на Македонците во Грција и член на партијата „Виножито“. Тој посочува дека синоќешниот настан не е изолиран случај, туку потврда дека старите стравови и забрани сè уште живеат во Леринско, Костурско и Воденско.

„Ова е дел од еден подолг континуитет на ограничувања. Иако Преспанскиот договор требаше да ја олесни климата, локалните шерифи и натаму спроведуваат пракса на селективна забрана. Македонското оро може да се игра, но македонската песна не смее да се пее. Тоа е апсурдот на 21-от век,“ коментира Воскопулос.

Тој потсетува дека ваквите сценарија беа секојдневие во 90-тите години, период за кој постојат десетици извештаи од Human Rights Watch, Amnesty International и Greek Helsinki Monitor, кои документирале како грчката држава систематски ја потиснувала културната експресија на македонското население.

Видеото го обиколува регионот
Иронијата на забраната е што таа постигна спротивен ефект. Наместо да се замолчи песната, видеото од прекинувањето на „Софка на татко“ стана вирално. Граѓаните на социјалните мрежи коментираат дека ваквите потези се во целосна спротивност со европските вредности за кои Грција декларативно се залага.

Додека официјална Атина и Скопје зборуваат за дипломатија, на теренот во Лерин, музиката сè уште се дели на „дозволена“ и „забранета“, во зависност од јазикот на кој се пее.

Видеото може да погледнете тука

Балкан

Турскиот парламент во хаос: Пратеници се туркаат и тепаат за време на расправата за буџет

Дискусијата за предлог-буџетот за 2026 година во Големото национално собрание на Турција вчера прерасна во физички судир меѓу пратениците. По вербални напади и остри обвинувања, дебатата ескалираше до туркање и удирање меѓу парламентарците.

Инцидентот избувна откако пратеникот на владејачката Партија на правдата и развојот (АКП), Мустафа Варанк, изнесе провокативни изјави насочени кон лидерот на опозициската Републиканска народна партија (CHP), Озгур Озел. Варанк го нападна Озел поради фотографии направени на гробот на поранешниот пратеник Камер Генч, што предизвика бурна реакција од заменик-претседателот на пратеничката група на CHP, Гокхан Гунајдин.

„АКП намерно предизвикува контроверзии за време на расправата за буџетот“, рече Гунајдин, додека расправата прерасна во жестоки обвинувања поврзани со наследството на Мустафа Кемал Ататурк. По дополнителни провокации, напнатоста кулминираше со десетминутна физичка пресметка во пленарната сала, додека обезбедувањето и други пратеници се обидуваа да ги раздвојат учесниците.

И покрај инцидентот, пратениците продолжија со работата и го усвоија и предлог-законот за буџетот за 2026 година со 320 гласа „за“ и 249 „против“, како и завршната сметка за 2024 година со 316 гласа „за“ и 247 „против“.

Претседателот Реџеп Таип Ердоган го поздрави усвојувањето на буџетот за 2026 година, истакнувајќи: „Сакам предлог-законот за буџетот на централната држава за 2026 година, кој вечерва беше усвоен во Големото национално собрание на Турција, да биде од корист за нашата земја, нашиот народ и нашата економија“.

Brawl erupts in Turkish parliament on last day of budget talks

Балкан

Евзони под блокада: Граница затворена за сите возила

Од 18:40 часот Граничниот премин Евзони е целосно затворен за сите видови возила кои сакаат да влезат во Грција, соопшти АМСМ. Исклучок се прави само за камиони што веќе се наоѓаат во меѓуграничниот простор.

Причината за блокадата се протестите на грчките земјоделци, кои веќе неколку недели организираат масовни блокади на повеќе патни правци во земјата. Земјоделците изразуваат незадоволство и со овој радикален потег го изразуваат својот револт кон владејачките политики.

Иако на влезот кон Грција сообраќајот е стопиран, камерите на преминот Богородица покажуваат дека на излез од Македонија нема чекање – возилата слободно поминуваат кон границата.

Сообраќајот во овој момент е во потполна застојна состојба, а граѓаните и превозниците се соочуваат со неизвесност околу продолжувањето на преминот.