Бојкотот на маркетите организиран на последниот ден од јануари во Босна и Херцеговина во знак на протест поради големите цени според податоците на сојузната даночна управа не ги дал очекуваните резултати, додека организаторите на акцијата најавуваат нови подолготрајни мерки.
Официјалните статистики покажуваат дека прометот во продавниците на 31 јануари бил ист или дури и поголем во однос на претходните денови. Според податоците на Даночната управа на ентитетот Федерација БиХ, продавниците оствариле промет од 52,1 милион евра, што е дури повеќе од ден претходно кога изнесувал 51,9 милиони, и значително повеќе во споредба со една недела претходно кога прометот бил 47,2 милиони.
Сличен извештај има и Даночната управа на ентитетот Република Српска, каде на 31 јануари е евидентиран промет од 20,3 милиони евра, што не е значителен пад во однос на претходната недела, кога прометот изнесувал 21,8 милиони евра.
Тие бројки предизвикаа сомнеж меѓу организаторите на бојкотот и дел од јавноста, бидејќи бројни граѓани и медиуми известуваа за значително испразнети продавници и трговски центри. Фејсбук групата Бојкот БиХ, која има над 50.000 члена, извести дека продавниците забележале значителен пад на прометот и најави продолжување на бојкотот.
Се поставува прашањето дали зголемено индивидуално трошење на купувачите на денот на бојкотот може да го надомести намалениот број трансакции или податоците се пак резултат на манипулација за да се намали ефектот на акцијата.
И покрај неочекуваните статистики, организаторите на бојкотот не се откажуваат и најавуваат нови, подолготрајни акции со цел притисок на трговските ланци да ги намалат цените и да обезбедат пофер услови за потрошувачите. Се планира повеќенеделен бојкот, како и промовирање алтернативни облици на набавка на производи директно од произведувачите и локалните трговци. Така за работните денови, од понеделник до петок 6 февруари организаторите ги повикаа граѓаните на редуцирано купување, додека во петок и сабота, 7 и 8 февруари, повикуваат на целосен бојкот на продавниците.
Додека регионот и Македонија ги тресат протести против големите маркети, за кои се вели дека наметнуваат неоправдано високи цени, Пари истражува кој колку ставил плус во целиот синџир на исхрана за да стигнеме до високите цени. Ги анализираме десетте најголеми производители и трговци на големо, како и седумте најголеми продажни синџири на храна на мало. Во центарот на истражувањето ни се нето-профитните маржи. По дефиниција, тие претставуваат процентуално учество на остварената нето-добивка во вкупните приходи.
Завршните сметки за 2024 година сѐ уште не се поднесени, па заедно со Бизнис Мрежа ги анализираме податоците од 2023 година.
Во просек, секој од најпознатите трговски синџири има профитна маржа од 4,11 насто. Кај десетте најголеми производители по приход просекот на нивните маржи е 6,53 насто, а кај дистрибутерите е 3,47 насто.
Нето-профитната маржа не значи дека толкава маржа е ставена на производите, но, секако, тие маржи на производи влијаат на нето-профитната маржа. Од друга страна, во расходната страна на компаниите не се само трошоците за суровини, тековно производство и тековни услуги, туку и разни други капитални расходи коишто компанијата ги инвестира. А, тука може да влезат и имот и возила што се водат на име на фирмата, а кои, во крајна линија, се за потребите на сопствениците. Во пракса има секакви случаи…
КАЈ ТРГОВЦИТЕ ИМА НЕТО-ПРОФИТНИ МАРЖИ ОД 1,42 ДО 10,12 НАСТО
Во седумте најголеми малопродажни синџири: КАМ, Стокомак, Кипер, Тинекс, Веро, Кит-го и Рамстор, нето-профитните маржи се движеле од 1,42 насто во Тинекс до 10,12 насто во Веро. Секако, иако нето-профитната маржа е најниска во Тинекс, на сите им е јасно дека тој не е најевтиниот продажен синџир.
Oд 29 до 31 јануари МКД.мк заедно со колеги од Србија и Бугарија изврши мало истражување за цените на некои основни прехранбени производи во маркетите во овие три земји. Споредбата на цените на 20 прехранбени производи покажа дека сепак цените во маркетите Македонија се убедливо најниски во споредба со маркетите во Србија и Бугарија.
Споредувани се цените на млекото, јогуртот, лебот, тестенините, шеќерот, маслото за јадење, јајцата, чоколадото… во Македонија во маркетите на Кам, Тинекс и Стокомак, во Србија во Лидл, Макси и Рода, а во Бугарија во Лидл и Кауфланд.
Се обидовме да споредиме слични артикли, но не секогаш тоа е идентичниот артикал. На пример во Македонија е земена цената на млекото на ИМБ, во Србија тоа е „Моја кравица“ од истиот производител, а во Бугарија се купени купени артиклите со најслична масленост. Па така во Македонија еден литар млеко со 2,8 масленост е 61 денар за еден литар, во Србија 66,2 и 82,1 денар, а во Бугарија цената е од 71 до 83 денари.
Брашното кое најмногу се продава во Македонија и Србија е Т400, додека во Бугарија е Т500. Во Македонија цената за еден килограм е од 27 до 39 денари во различни маркети, во Србија 29,1 денар, а во Бугарија од 50,7 до 52,4 денари.
Се обидовме споредбата да ја направиме меѓу најсоодветни артикли. Споредувани се најслични големини на пакувања за да се надмине разликата во цена која природно доаѓа со пакувањето.
На пример колгејт пастата за заби е една 75-125 мл во Македонија чини 59 денари, во Србија од 90 до 95 денари, а во Бугарија 111,3 денари…
Кај милка чоколадата необјасниви се толку големите разлики – од 65 денари во Македонија до 148 денари во Бугарија.
Во Македонија, а и во другите држави дел од овие артикли се со акциска цена (означени со жолта боја во табелите) и истите наскоро сигурно ќе претрпат промени.
Сепак во овие споредби едноставно е невозможно да се споредат и даноците во трите земји. Секаде се различни. Во Македонија данокот на додадена вредност за храната изнесува од 5 до 10 отсто, во Србија истиот е од 10 до 20%, а во Бугарија изнесува 20%.
Освен тоа, царините за увоз на прехранбените производи исто така од земја во земја е различна, во зависност од политиката на секоја држава за заштита на домашното производство.
Цената на кафето арабика продолжува да расте осми ден по ред достигнаувајќи го денеска својот историски максимум, како последица на намалените испораки и во пресрет на веројатното намалување на жетвата во Бразил во 2025 година предизвикано од топлото и суво време.
Од почетокот на годината цената на арабиката порасна за 21 отсто.
Фјучерсите за сортата арабика на берзата International Exchange Inc. (ICE) утринава пораснаа за 2,4 отсто до $3,87 долари за фунта (0.4 килограми), претходно за време на тргувањето достигнувајќи историски врв од 3,88 долари.
Во меѓувреме, земјоделците во Бразил го чуваат родот непродаден, надевајќи се на натамошен раст на цените на зрната во услови на неизвесни прогнози за жетвата оваа сезона.
Според ICE, заклучно со 31 јануари, резервите на сертифицирана арабика изнесуваа 867.582 вреќи, што е за 11,5 отсто помалку споредбено со крајот на 2024 година.
Цената на поевтината сорта, робуста, се намали за 0,9 отсто на 5.668 долари за метричики тон.