Измамниците и крадливците долго време ги окупирале насловните страници во Шпанија. Но, сега државата има ново решение – програма за рехабилитација за корумпирани функционери, преку која тие ќе се враќаат во општеството, пишува „Њујорк Тајмс“.

Карлос Албуркерк не е типичен кандидат за рехабилитација. Тој е седумдесетипетгодишен дедо, што живее во Кордоба, град во јужна Шпанија. Пред да се пензионира во 2015 година, Албуркерк работел како градски нотар. Тој не се бори со зависност од алкохол или дрога.

Но, тој не е кандидат за типична програма за рехабилитација. Тој е кандидат за камп кој трае 11 месеци и има за цел да ги реформира шпанските фунционери и да ги врати назад во општеството.

„Поправање на штетата е она што остана за мене во овој живот“, вели Албуркерк, кој отслужува четиригодишна казна затвор за кражба на 400.000 евра, односно скоро половина милион американски долари.

Во период од 32 сесии, во конференциска сала во казнениот дом во Кордоба, Албуркерк ќе биде надгледуван од тим од психијатри. Тој ќе седи во круг заедно со други осудени криминалци на групни терапии со наслови како „лични способности“ и „вредности“. Албуркерк е на некој начин, лабораториско глувче во експеримент кој треба да одговори на вековито прашање – дали во длабочината на неговата измамничка душа, Албуркерк е чесен човек?

Фактот дека во Шпанија постои ваква програма за рехабилитација кажува многу за државното верување во втора шанса, но и за тоа колку корупцијата ја има обземено јавноста. Доколку разлистате некој шпански весник или го вклучите радиото, ќе слушнете за бројни шеми, скандали и мешаници кои најчесто го олеснуваат јавниот буџет.

Шпанската јавност говори за скандалот „Гуртел“, понекогаш опишуван и како „Шпански Вотергејт“ кој еруптираше откако закани за владините фунционери беа откриени во онлајн документи кои припаѓаа на функционер од владеачката партија. Овој скандал помогна да се симне владеачката партија во 2018 година. Постои и случајот „Палау“, каде претседателот на Каталонската музичка сала украл 23 милиони евра, кои потоа ги потрошил на домашни реновирања, луксузни одмори и останати екстраваганции.

Во карпестиот реон на Галиција, полицијата урнала цела пирамида на корумпирани градски функционери во операција наречена „Покемон“. Зошто операцијата е крстена според јапонски анимиран цртан сè уште не е јасно, но според шпекулации, името е ставено поради големиот број на инволвирани функционери – во „Покемон“ има стотици карактери.

Ангел Луиз Ортиз, поранешен судија кој сега управува со шпанските затвори, тажно офка кога погледнува низ прозорецот на неговата канцеларија кон улиците на Мадрид, за време на нашиот разговор за борбата на Шпанија и крадењето на јавниот буџет. Токму ваквите бројни скандали ја обогатија шпанската економија со историја полна измамништва кои ја намалија јавната доверба, истакнува тој.

Барем нивото на корупција во Шпанија не е полошо од она на останатите европски нации, додава тој, се работи само за 5 отсто од криминалот. Антикорупциските надгледувачи ја сместуваат Шпанија под Франција, а над Италија. Рехабилитацијата на измамниците е комплетно шпанска волја, со што државата се издвојува од другите. Токму ваквата програма сместува над 2.044 криминалци „со бели јаки“ во шпанските затвори.

Засега, девет затвори во Шпанија ја имаат усвоено програмата, која започнала во март, оваа година. Затворениците не добиваат намалена затворска казна за вклучување во програмите, но управителите на затворите велат дека учеството помага кога доаѓа време за условно ослободување.

Во програмата засега се вклучени и неколку звучни имиња како Ињаки Урдангарин, кралскиот зет,  олимписки ракометар и поранешен шпански војвода кој отслужува шестгодишна казна затвор. Франциско Кореа, бизнисмен затворен поради случајот „Гуртел“ исто така е запишан во програмата. Шпанската јавност Кореа го знае и по неговиот прекар „Дон Вито“, референца на филмската трилогија „Кум“.

Кога станува збор за овие криминалци, затворскиот управник Ортес смета дека најголем предизвик е убедувањето на корумпираните функционери дека нешто не е во ред со нив.

„Тие се луѓе со пари и моќ, а ние се бориме со идејата дека на нив може сè да им помине и дека не им треба помош“, истакнал Ортес.

Токму поради овој проблем, шпанската влада се обратила за помош кај Сергио Руиз, затворски психијатар кој работи во јужниот град Севиља. Докторот Руиз смета дека освен што затворениците треба да ја прифатат својата состојба преку групната терапија, тие понатаму треба да побараат учество во сесии наречени „обновена правда“ каде ќе бараат прошка од нивните жртви.

Тој додал дека многу бил изненаден при неговото истражување, кога при читањето на научна литература, не пронашол ништо за рехабилитација на криминалци со „бели јаки“.

Психијатрите проучувале секакви состојби на умот, но многу малку од нив се потрудиле да го проучат разумот на сомнителни функционери подготвени да го олеснат јавниот буџет за складирање отпад.

Токму поради оваа причина доктор Руиз решил да направи сопствено истражување. Тој составил три групи – криминалци со „бели јаки“, насилни криминалци и обични граѓани, при што решил поединечно да ги интервјуира за нивните вредносни системи и верувања.

Резултатите беа изненадувачки за сите, додал Руиз.

„Ние мислиме дека овие луѓе се безмилосни, но не е така. Тие го имаат истиот вредносен систем и верувања како нас“, изјавил Руиз за криминалците со „бели јаки“.

Напротив, додал тој, корумпираните умови имаат уникатен капацитет да создаваат исклучоци на нивните правила, нешто што когнитивните психолози го нарекуваат „моралнo распаѓање“.

„Тие користат сложени објаснувања за да ги претстават своите лоши дела како нешто што е корисно за јавноста, а не за нив“, објаснува докторот.

Тој додал дека пронашол две опасни карактеристики кај измамниците – егоцентризам и нарцисизам.

На прв поглед Албуркерк, корумпираниот нотар од Кордоба кој се вклучил на програмата за рехабилитација, не изгледа како да поседува ниту една од опасните особини. Тој е учтив и зборува тивко, дури и во гласните простории на затворот. Тешко е да се замисли дека „дрпнал“ скоро половина милион американски долари.

„Некој мора да преземе одговорност“, изјавил Албуркерк, додавајќи дека неговата приказна има делови кои треба да се дораскажат.

Додека буџетите полека се празнеле под негов надзор, тој секогаш ги плаќал своите работници со високи суми, за разлика од останатите градски нотари. Албуркерк дури се обидел да врати дел од украдените пари пред да биде откриен. Сите во Кордоба би се согласиле дека тој е еден од најважните жители на градот.

„Јас имав предност пред другите смртници, но не многу голема, имајќи предвид дека спиев пет часа помалку од останатите. Цело време работев и проучував“, изјавил Албуркерк, зборувајќи за својата работна етика.

Затворската чуварка Јоланда Гонзалез Перез, изјави дека слушнала скоро сè од криминалците со „бели јаки“ пред тие целосно да ги прифатат своите криминали.

„Тие најчесто велат „јас сум помал криминалец од останатите“, истакнува Перез.

Но, докторот Ортез не е толку загрижен. Тој секогаш е подготвен да ги згрижи криминалците со „бели јаки“, доколку тие покажат дека се подготвени да се вратат на старите навики.