На денешен ден пред 162 години во Загреб излезе од печат Зборникот на народни песни, епохално дело на струшките браќа Димитар и Константин Миладиновци, македонски преродбеници во 19 век.
Зборникот подоцна стана учебник за идните генерации македонски писатели. Објавувањето на Зборникот го овозможи хрватски бискуп Јосип Јурај Штросмаер.
Зборникот на Миладиновци е најзначајната книга на македонската преродба, заедничко дело на двајцата браќа. На 24 јуни 1861 година првите примероци од зборникот излегле од печатницата на Анте Јакиќ во Загреб и им биле испорачани на претплатниците.
Печатењето на зборникот било финансирано од хрватскиот бискуп Јосип Јурај Штросмаер, за што Константин во посветета му искажува голема благодарност. Ова епохално дело содржи 584 песни од разни краишта на Македонија (Струга, Охрид, Битола, Прилеп, Велес, Дебар, Кукуш, Костур и др.), кон кои непосредно пред објавувањето биле приклучени 76 бугарски песни од Софија и од Панаѓуриште, што Константин ги добил од В. Чолаков.
Песните се поделени во групи: самовилски, други стари, црковни, јуначки, жаљовни, смешни, љубовни, свадбени, лазарски, на Водици, на Ѓурѓовден и жетварски. Зборникот содржи и други фолклорни и етнографски материјали (детски игри, свадбени и годишни обичаи од Струга и Кукуш, верувања, игри, преданија, сопствени имиња, пословици, гатанки, речник, лалп и имиња на претплатниците).
Во предговорот Константин ги изнесува своите сфаќања за народното творештво како „показалка на степенот на умственото развитие од народот и огледало на неговиот живот“, за народното оро како „училиште каде се усовршенствувала народната ни поезија“ и сл. Константин при изборот на песните вршел селекција, од повеќе варијанти ја избирал најдобрата, што значи Зборникот има карактер на антологија.
Уште кога заминал на студии во Русија, Константин понесол одреден фонд песни. И подоцна Димитрија собирал фолклорни материјали и му ги праќал на брата си. Константин не успеал зборникот да го објави во Русија, иако за него најпофално се искажале значајни имиња од руската славистичка наука. Тој воспоставил контакт со Штросмаер и договорил средба во Виена. Големиот мецена на словенската култура се согласил да го финансира Зборникот со една забелешка – материјалите што биле запишани со грчки букви да бидат препишани со кирилица. Константин тоа го прифатил.
Според списокот на претплатниците, Зборникот имал порачки од Виена, Будим, Дубровник, Љубљана, Марибор, Осиек, Темишвар, Загреб, Белград, Хасково, Париз, Прага и други места, но нема претплатници од Македонија, што значи дека огласот за претплата од Константин во „Дунавски лебед“ објавен во 1861 г. не бил познат во Македонија.
По објавувањето, Зборникот имал одгласи во повеќе земји. Популарноста на Зборникот и судбината на браќата Миладиновци биле причина нивните имиња да влезат и во литературни дела. Иако Зборникот извесен период останал непознат во Македонија, тој подоцна сепак си ја одиграл улогата на програма за собирање и афирмација на македонскиот фолклор. Сите поистакнати собирачи овој зборник го имале и за пример и за инспирација. Така Кузман Шапкарев запишал дека триумфите на Миладиновци, Караџиќ и Кухач не му давале да заспие, а Марко Цепенков го чувал дома и го пеел „како второ вангелие“.
До почеток на летната сезона ќе пуштиме за сообраќај околу 40 километри од автопатот Кичево – Охрид на потегот од Врбјани до Охрид, а до крај на 2026 година како што ветивме ќе го изградиме целиот автопат, истакна денеска заменик претседателот на Владата и министер за транспорт Александар Николоски, кој заедно со директорот на ЈП за државни патишта Коце Трајановски и градоначалникот на Охрид, Кирил Пецаков извршија увид во зимско асфалтирање на автопатот во непосредна близина на Охрид.
Министерот Николоски, заедно со останатите присутни денеска промовираа асфалтирање во зимски услови, токму на трасата на автопатот Кичево – Охрид, активност која за првпат се применува после 50 години.
Како што истакнаа, ова е резултат на промена на Законот за изградба на автопатот Кичево – Охрид се со цел да се надминат проблемите со техничките услови со асфлатирањето и да се забрза неговата изградба. Министерот Николоски истакна дека направена е целосна мобилизација на работници и на машини и со тоа се создава услови да се асфалтира и на минусни температури.
– Ова е мое прво појавување на овој проект. Ветивме работа а помалку да зборуваме. Ги решаваме проблемите со автопататот и веќе ги забележуваме резултатите. Правиме историска работа за Охрид и за цел регион. Имаме голема мобилизација за изградба на автопатот и тоа со околу 300 машини и околу 600 вработени кои секојдневно работат на трасата. Денеска промовираме асфалтирање во зимски услови и на минусни температури се со цел да ја забрзаме изградбата и да ги достигнеме роковите што си ги зададовме. Тоа е до почетокот на летната сеозна да пуштиме за сообраќај околу 40 километри од Врбјани до Охрид со еден мал прекин кај Ботун, а до крај на 2026 година да го изградиме целиот автопат. Исто така во преткфалификација е избор на изведувач за автопатот Кичево-Букојчани и очекувам дека на пролет ќе имаме избрано изведувач. Потоа тој автопат ќе се надоврзе на автопатот кој интензивно започна да се гради, а тоа е од Гостивар до Букојчани и понатаму од Гостивар до Тетово, така да граѓаните од Охрид и регионот ќе добијат нов модерен автопат од Охрид до Скопје. Исто така по целата траса ќе има и алтернативен пат – изјави заменик претседателот на Владата и министер за транспорт Александар Николоски.
Министерот Николоски исто така најави дека ќе се започне и со реконструкција на превојот Пресека.
Директорот на ЈП за државни патишта Коце Трајановски истакна дека интезивно се работи на санација на косините и на завршување на експропријацијата.
– Работиме со силен интензитет да ги санираме косините што се појавени на потегот од Кичево до Врбјани бидејќи со текот на времето тие биле подложни на многу природни услови. Исто така работиме и на завршување на експропријацијата. Со измени на Законот благодарение на министерот Николоски ја сменивме формулата за асфалтирање и со тоа овозможуваме зимско асфалтирање, нешто што не се правело изминативе педесетина години. Наследивме огромни проблеми, но макотрпно работиме да ги решаваме ден по еден и очекувам дека до крај на 2026 година ќе го завршиме овој автопат – изјави Коце Трајановски, директор на ЈП за државни патишта.
На светските берзи цените на акциите пораснаа минатата по остриот пад седмица претходно, а инвеститорите се фокусираа на акциите на технолошките гиганти „Nvidia“ и „Alphabet“.
на Волстрите индексот Dow Jones скокна за речиси 2 отсто минатата седмица, на рекордни 44.296 поени, додека S&P 500 порасна за 1,7 отсто, на 5.969 поени, а индексот Nasdaq 1,7 отсто, на 19.003 поени.
Растот на индексите најмногу се должи на корекцијате на цените на акциите по остриот пад една седмица претходно, кога инвеститорите беа разочарани од пораката на претседателот на американската централна банка Федералните резерви (Federal Reserve – Fed), Џером Пауел, дека централната банка може да го забави темпото на намалување на каматните стапки.
Последните макроекономски податоци потврдија дека американската економија солидно расте, дека пазарот на трудот е стабилен, а инфлацијата и натаму е значително над целното ниво од 2 отсто.
Поради оваа причина, целосно е неизвесно дали Fed ќе ги намали каматните стапки уште еднаш, по трет пат оваа година, на состанокот во декември. Пазарот проценува дека има нешто повеќе од 50 проценти шанси да го направат тоа.
Минатата седмица, кварталниот деловен извештај на „Nvidia“ беше во фокусот на инвеститорите. Нето профитот на производителот на чипови достигна 19,3 милијарди долари во третиот квартал, двојно повеќе од истиот квартал минатата година. Приходите на „Nvidia“ скокнаа, пак, за 94 отсто на годишна основа, на 35 милијарди долари.
Иако резултатите беа подобри од очекувањата на аналитичарите, цената на акцијата падна по објавувањето на резултатите. Некои аналитичари велат дека тоа е последица на забавувањето на стапката на раст на приходите на „Nvidia“, која во претходните квартали изнесуваше повеќе од 120, па дури и 260 отсто.
„Иако Nvidia испорача импресивен раст на приходите, јасно е дека пазарот очекуваше повеќе“, рече Џорџ Бубурас, директор во „K2 Asset Management“.
Во фокусот на инвеститорите беше и акцијата на „Alphabet“, чија цена остро падна. Тоа следи по аргументот на американското Министерство за правда пред судот дека Google мора да го продаде својот прелистувач Chrome и да преземе други мерки за да го прекине својот монопол над онлајн пребарувањето.
Минатата седмица инвеститорите ја следеа ескалацијата на војната меѓу Русија и Украина, откако Украина истрела проектили од американско производство кон Русија. Рускиот претседател Владимир Путин изјави потоа дека Русија може да размисли за употреба на нуклеарно оружје доколку биде нападната со конвенционални ракети поддржани од нуклеарна сила.
Сепак, овие настани досега имаа само краткорочно и умерено влијание на пазарите.
Така пораснаа цените на акциите на повеќето европски берзи минатата недела, по две недели пад. Лондонскиот FTSE индекс зајакна за 2,5 отсто, на 8.262 поени, а франкфуртски DAX за 0,6 отсто, на 19.322 поени. Парискиот CAC, пак, ослабе за 0,2 отсто, на 7.255 поени.
Глобалниот прогностички модел (GFS) црта ново спуштање на многу ладен воздух од север и од североисток од 29 Ноември, овој бран повторно ќе донесе провејување на снег, но дали точно тоа ќе биде во вид на провејување или ќе имаме побилни врнежи останува да видиме што ќе каже неговото следно ажурирање, исто така до вечерва ќе видиме дали и Европскиот прогностички модел (ECMWF) ќе се усогласи со овој ладен бран кој го црта овој модел!
Наскоро следува официјална метео анализа токму околу оваа ситуација.