Убедливо најголем нето извозник меѓу македонските котирани компании е скопски „Алкалоид“. Од големите производствени компании во големото друштво на извозници се „Макстил“ и „Либерти“, „Вабтек“, најголемата македонска винарија “Тиквеш“, „најголемата прехранбено-кондиторска индустрија „Витаминка“, а од Прилеп на листата секако дека не може без Мермерниот комбинат. Од скопските компании чии акции се котирани на берзата тука се и „Усје“ и „Реплек“.
Наша постојана економска болка е трговскиот дефицит и веќе некако и научивме да живее со тоа. Но Македонија има и своја не толку голема, но одбрана група компании кои се економски патриоти во вистинска смисла на зборот. Затоа што со сите сили и ресурси помагаат да се крепи и одржува конвертибилноста односно вредноста на нашата државна валута – денарот.
А тука особено мислиме на компаниите кои произведуваат дома, користат сопствени ресурси, суровини и полупроизводи, ангажираат домашни стручњаци и наша работна сила на светот му продаваат македонски продукти за кои светот плаќа во конвертибилна валута.
Црногорскиот телекомуникациски сектор забележа значајни трансформации по влегувањето на унгарскиот технолошки и телекомуникациски конгломерат 4iG. Со преземањето на Теленор Црна Гора во 2021 година, 4iG донесе подобрување на поврзаноста, ја зголеми конкуренцијата и ги поттикна технолошките иновации.
Една од најголемите промени што ја донесе новиот оператор беше забрзување на дигиталната трансформација во Црна Гора. Претходно, дигиталната инфраструктура и услугите на овој пазар заостануваа зад околните земји.
Компанијата инвестираше многу во мрежната инфраструктура, проширувајќи ја покриеноста со 4G и иницирајќи тестирања за 5G, со план за целосно воведување на 5G во наредните години. Ова брзо трансформирање помогна Црна Гора да стане регионален центар за дигитални услуги, во корист на индустриите како туризмот, финансиите и образованието преку создавање нови можности за раст и иновации.
„Во 4iG, даваме големо значење на пазарите каде што го инвестираме нашиот капитал и експертиза за да поттикнеме силни деловни односи.
Нашата стратегија не позиционираше како лидер, способен да го поддржи развојот и дигитализацијата во сферата на 5G технологиите во Западен Балкан.
Ние сме посветени на воспоставување доверлива и безбедна мрежа за нашите клиенти, истовремено обезбедувајќи нашите инвестиции да даваат одржлив придонес преку супериорни услуги“, нагласи Пал Заранди, раководител на мобилната и 5G-стратегија на групацијата 4iG.
Засилена конкуренција и подобрени услуги е уште една значајна промена стекната со отворањето црногорскиот телекомуникациски пазар. Пред доаѓањето на 4iG, телекомуникацискиот сектор во Црна Гора беше со ниска конкурентност на пазарот, што резултираше со повисоки трошоци за услугите и ограничен избор за потрошувачите.
Доаѓањето на новиот оператор, поттикна промени, се зголемија понудите со предности и поволности за корисниците, конкурентни односно намалени цени и зголемени услуги, понуди и кориснички пакети. Пазарот се раздвижи со тоа што другите оператори започнаа да ги следат и да ги подобруваат своите понуди, што на крајот им беше од корист на потрошувачите со подобри услуги и повеќе избор.
„Како дел од групата 4iG, станавме движечка сила во дигиталната трансформација во Црна Гора, инвестирајќи 40% повеќе ресурси и зголемувајќи ја нашата работна сила за речиси 20% од крајот на 2021 година.
Овие инвестиции го подобруваат искуството на клиентите, го поттикнуваат растот на вработените и поставуваат нови стандарди во квалитетот на телекомуникациите“, изјави Бранко Митровиќ, извршен директор на ОНЕ Црна Гора.
Поставувањето на 4iG на црногорскиот телекомуникациски пазар може да се гледа како преседан за другите пазари на Балканот, отворајќи простор за понатамошни проширувања. Тековните инвестиции на компанијата во подобрувања на мрежата, дигиталните услуги и задоволството на клиентите се очекува да ја подобрат позицијата на Црна Гора како дигитално напредна земја во регионот.
За релативно краток период, присуството на 4iG внесе нови правила на игра и нови стандарди во телекомуникацискиот сектор на Црна Гора. Ефектите се веќе видливи, потрошувачите добиваат подобрени услуги, бизнисите пристапуваат до напредни дигитални алатки. Како што 4iG продолжува да расте, посветеноста на групацијата на иновациите и развојот ветува трајни придобивки за економијата, работната сила и дигиталната иднина на Црна Гора.
Жетварскиот период стана „искушение“ за производителите на маслинки, бидејќи секоја година во овој период се на работ на нервен слом. Покрај справувањето со климатската криза и растот на цените, тие треба да се справат и со недостигот на работна сила.
Најголем „недостиг“ на работници е забележан во областите како Халкидики, Месенија, Крит и Пелопонез, каде што производството на маслинки е најголемо, а многу семејства се потпираат исклучиво на приходот од маслинки.
Претседателот на Малите задруги на Националниот сојуз на земјоделски задруги, Мирон Хилечакис, за enikos.gr изјави:
„Трагична е состојбата со наоѓање работна сила и оваа година. Според податоците, исчезнати се околу 40 проценти од работниците. Секаде каде што можеме бараме да најдеме луѓе и да ја завршиме жетвата, која почна срамежливо поради сушата“, рече Хилечакис.
Зголемување на дневниците за 60 отсто
Земјоделците се обидуваат да ги откријат причините зошто работниците ги „напуштиле“ иако дневниците се зголемени за речиси 60 проценти.
„Постојано бараме решенија за привлекување работници. Годинава решивме дневницата да ја зголемиме од 50 на 80 евра, што е над сите граници. Сепак, натамошните зголемувања се невозможни бидејќи на крајот, ако продолжиме вака, нема да имаме никаков профит За нас се потребни повеќе работници, бидејќи не можеме сами да ги исполниме потребите на жетвата“, додаде Хилечакис.
Дополнително, според неговите зборови, преку системот за повици од странство не пристигнале голем број сезонски работници. Меѓудржавните договори со Египет и Бангладеш „течат со темпо на полжав“.
Потребно е да се поедностави процедурата и да се намали бирократијата за да можат полесно да дојдат работниците и да ни помогнат“, нагласи претседателот.
Далеку од овогодинешната цел на производство
Целта за годинешното производство од околу 270.000 тони маслинки можеби нема да се постигне, бидејќи, како што истакнува Хилечакис, „долготрајната суша значително ги намали приносите“. Тоа може да доведе до дополнително зголемување на цената на маслиновото масло од јануари, по завршувањето на жетвата.
Проблемот со недостигот на работници не ги засега само производителите на маслинки, туку и сите земјоделци во Грција. „Хилекакис“ предупредува дека производителите на јагоди, портокали и агруми се веќе загрижени, бидејќи постои ризик да останат без работна сила.
„Проблемот не е ограничен само на бербата на маслинките, туку ги погодува и другите земјоделски култури, каде потребата од работници може да биде уште поголема“, заклучува тој.Б92
Ќе се бориме до последно да нема ниту 3-процентно покачување на цената на електричната енергија на регулираниот пазар по 1 јануари. Максимумот што може да се случи е да има покачување на цената од 3 проценти во третиот и четвртиот блок, а во првиот и вториот блок, каде што се најголемиот број од потрошувачите, да нема никакво покачување, вети денеска премиерот Христијан Мицкоски.
-За нас е најлесно да ја покачиме цената и граѓаните да добијат сметки коишто ќе бидат 20-30 проценти повисоки од тие коишто ги имале досега. Тоа е најлесно и сега ние сме виновни зошто не ги покачуваме сметките. Мислам ова не можам да го разберам како порака од опозицијата, а не ги покачуваме затоа што грчевито се бориме да ја стабилизираме состојбата во енергетиката. Ако настапуваме неодговорно и не се бориме и да ги покачиме сметките 20-30 проценти се ќе поскапи. Замислете што ќе се случи и каков шок ќе биде тоа во делот на инфлацијата – изјави Мицкоски во одговор на прашање по поставувањето камен-темелник на нова детска градинка во скопската населба Расадник во општина Кисела Вода.
Се бориме грчевито, додаде, бидејќи тоа што го наследивме во АД ЕСМ е апокалиптична ситуација.
-Колку што сум информиран и финансиската полиција и МВР и други институции се бават со тоа што се правело многу години наназад и многу скоро од денеска ќе се излезе со јасна информација – порача Мицкоски.
Најави дека ќе се оптимизира производство кое што зависи од АД ЕСМ, поранешно ЕЛЕМ.
-Приходите во АД ЕСМ не се само од продажбата на електрична енергија која што оди кон АД ЕВН, тука се и системските услуги кон МЕПСО. Знаеме од прилика колкави се приходите и оперативните расходи. Ценам дека ќе направиме се да ги оптимизираме и да нема покачување на цената на електричната енергија ниту до тие 3 проценти. Ако мора да се покачи во некои од блоковите, можеби би имало некакво интервенирање во третиот и четвртиот – прецизира Мицкоски.
Тоа го правиме, нагласи, затоа што навистина сакаме на граѓаните да не им го отежнуваме и онака тешкиот живот.
-Ги намаливме трошоците, од прилика за 15-20 проценти на старите долгови, добивме попуст, а новите тендери се од прилика од 15-20 проценти поевтини од тие порано. Е сега вие замислете каде оделе тие 15-20 проценти. Од тоа што го имам како информација точно се знае каде оделе, а многу брзо и јавноста ќе дознае, но ние тоа успеавме да го спуштиме, да го оптимизираме приходот, да ја оптимизираме работата на најголемиот енергетски комбинат РЕК Битола и мислам дека успеваме во сето тоа. Во делот на гас добивме многу пониска цена од таа што се купувала, заштедивме тука 4-5 милиони евра, генерално преку оние попусти коишто ги работевме исто така околу 5-6 милиони евра досега, можно е и уште повеќе да дојдеме до 8-9 милиони евра и на тој начин го оптимизираме и производното и приходното портфолио – појасни Мицкоски.