Како Албанка, ја сакам оваа земја и ме боли сѐ што го загрозува мирот што го заедно го изградивме во оваа земја. Пишувам како загрижена Албанка, не само за иднината на мојата нација, туку и на секој сограѓанин Македонец или Македонка и не само, затоа што сме на прагот на нова ера – ера која ветува предизвици и можности за сите нас и време е да размислуваме за правецот во кој одиме.

Сепак, тоа ќе се случи. Требаше да се случи вчера, можеше да се случи денес, но сигурно ќе се случи утре! Нашите две земји се „осудени“ да коегзистираат со целосна меѓусебна почит. Денес е подобро од вчера, утре ќе биде подобро од денес. Политиката од двете страни на границата може само да го забрза процесот, иако испреплетениот балкански инстинкт повремено знае да скршне во спротивна насока.

Духот на европските вредности

Во мојата земја, во Северна Македонија, односот меѓу двете државотворни етнички групи е прв и неопходен услов за гарантирање на добрите билатерални односи, но и заедничкото патување за трансформација на целиот Западен Балкан во интегрираниот европски простор. Северна Македонија, како и секоја друга земја од Западен Балкан, се стреми да се развива и да се интегрира во европското семејство. Додека одиме напред по овој пат, мораме да запомниме дека Европа е изградена врз основа на почитувањето на човековите права, различноста и инклузивноста. Ние не бараме само интеграција во Европа во политичка смисла, туку бараме интеграција во духот на европските вредности. Ве уверувам дека тоа е сон на секој Албанец и Македонец кој негува основна политичка култура и чувство на припадност кон оваа држава.

Оттука, го прашувам секој политичар: Дали навистина може да тврдиме дека сме проевропски, ако исклучиме или маргинализираме големи сегменти од нашето население? Мора да се сфати дека вистинското единство не е во униформноста, туку во почитувањето на нашите разлики и во градењето општество со вредности. Политичката елита треба да гледа на оваа влада како на можност да се движи подалеку од застарените стравови и недоразбирања, да ја прифати и да не се изолира од различноста.

Верувањето дека двојазичноста и моноетничкиот триумфализам се претерани, го отфрла признавањето на мултикултурализмот и истакнува одредени агенди кои ги поткопуваат пацифизмот и политичката коректност и претпазливост.

Јасна порака и уште појасна визија

Во неодамнешното појавување во една емисија, нашиот премиер елоквентно се осврна на визијата, која длабоко одекнува во разумот на граѓаните. Неговите зборови беа моќни, неговата порака јасна, а неговата визија уште појасна!!!

Но, колку и да сакаме да го славиме артикулирањето на овие принципи на политичко ниво, време е да се погрижиме тие да не бидат едноставно туку така изговорени, туку да се живеат секој ден од сите нас, во секој агол од нашето општество.

Во однос на прашањето за уставноста на албанскиот јазик, третирајќи го внимателно, тој го надмина со деликатноста и чувствителноста што ги содржи самиот случај, давајќи гаранција во сенка за интегритетот на правната структура. Би сакал тоа што го декласифицира за албанскиот јазик да го покаже и времето. Времето, како што истакна премиерот, ќе покаже дали чекорите што ги преземаме денес се навистина во согласност со уставните принципи и вредности.

Правото на еднаквост не е отстапка

Оттука, размислувањето на сите политичари треба да се негува во насока дека сите народи можат да коегзистираат во хармонија, збогатувајќи го нашето општество и зајакнувајќи ја нашата посветеност на вредностите на демократијата и почитувањето на различностите. Нашиот Устав го предвидува правото на еднаквост – не како отстапка, туку како одраз на тоа кои сме ние како општество. Албанците долго време се витален дел од Северна Македонија, придонесувајќи за нејзината историја, култура и напредок, и мора да признаеме дека правата на една етничка група не ги намалуваат правата на другата група.

Северна Македонија е земја на многу јазици, култури и идентитети. Предолго гледавме политички дискурс заматен со реторика која ги спротивставува етничките заедници. Ваквите пораки може моментално да соберат поддршка, но на крајот придонесуваат за поделба, недоверба и пропуштени можности и ризикуваат да поттикнат генерација која е помалку обединета и помалку способна да се соочи со предизвиците на иднината. Таквиот наратив беше бегство од суштинските економски (често и егзистенцијални) проблеми на нашите сограѓани.

Љубопитните ќе откријат дека албанскиот е убав јазик

Јас сум граѓанин на оваа држава, со албанска националност, премиерот на оваа држава е мој премиер, без разлика дали сум ја гласала или не неговата партија на тајни непосредни избори. Би сакала неговите успеси и неуспеси да ги славам или промислувам заедно во кабинетот на заедничкиот премиер, сите заедно.

Можеби Македонците со националистичка политика не се многу внимателни кон ова, но ако не тие или нивните синови, нивните потомци ќе го разбираат албанскиот јазик. Верувам дека идните генерации на оваа земја ќе знаат повеќе, ќе бидат поевропски и ќе живеат иднина каде што различностите не само што се прифаќаат, туку и се гледат како извор на сила.

Како Албанка на оваа земја, иако израсната и подучена со национални вредности, секој македонски граѓанин го разбира мојот течен македонски говор и оттука ви кажувам дека никогаш не е доцна да се научи и албанскиот јазик. Верувајте дека е многу убав јазик, дури ќе најдете Албанци, кои ќе ја изразат својата волја да помогнат да го научите, со ветување дека нема да ви се смеат ако згрешите додека изговарате!

Да се биде политичар е жртвување, успехот во политиката е жртвување, истото важи и за албанскиот јазик, успешно жртвување така што секој Македонец би ме разбирал кога говорам на мојот јазик! И верувајте ми, ова не го кажувам како метафора. Ако денес се сметате себеси за силни со парламентарното мнозинство што го имате, знаејќи го албанскиот јазик, ќе бидете многукратно посилни!

Препознајте ги Албанците како партнери

Како Албанка, која сака да ја гледа оваа земја меѓу европските народи, сонувам да стигнам побрзо до Драч и да поминам преку Ќафасан, без да имам комплекс ако видам табла што ми посакува добредојде во Албанија или среќен пат во Македонија. Овозможете ѝ го истото на македонската младина, да го сака истото и не само тоа, дури и да сака да ја посети Атина како град кој ја симболизира колевката на античката култура, демократијата, филозофијата и интелектуалните достигнувања, а не како симбол на теренска борба за етнички тензии. Да се доживее Атина како град на големите мислители, а не како град сведен на политички опоненти, каде што лекциите од Античка Грција се губат во лавиринтот на национализам и ситни поплаки.

Охрабрете ги младите да ги препознаат Албанците како партнери во заедничката мисија за градење на просперитетна, демократска и европска држава. Помогнете им да разберат дека нивната етничка припадност не го дефинира нивниот потенцијал, туку нивната заедничка посветеност на иднината на земјата. Како Албанка, ја сакам оваа земја и ме боли сѐ што го загрозува мирот што го заедно го изградивме во оваа земја. Пишувам како загрижена Албанка, не само за иднината на мојата нација, туку и на секој сограѓанин Македонец или Македонка и не само, затоа што сме на прагот на нова ера – ера која ветува предизвици и можности за сите нас и време е да размислуваме за правецот во кој одиме.

Македонскиот не е закана за мојот албански идентитет

Препознавајќи ја важноста од почитувањето на нашата заедничка историја и надминувањето на нашите легитимни етнички грижи, мора да сфатиме дека успехот на една држава во XXI век не се наоѓа во исклучувањето на различностите, туку во нивното капитализирање и славење.

Како Албанка, немам проблем да ја прифатам богатата и разновидна култура на моите пријатели Македонци. Всушност, јас сум горда на тоа. Знам повеќе стари народни песни од некои мои пријатели Македонци, а мојата библиотека има повеќе книги на македонски јазик отколку што повеќето би очекувале. За мене тоа не е во контрадикторност со мојот албански идентитет. Тоа не е закана за тоа која сум. Наместо тоа, тоа е збогатување – начин да ги проширам моите лични хоризонти и да ја продлабочам мојата врска со различниот свет во кој се опкружувам.

Истражувањето на другите култури не го гледам како повреда на мојот идентитет, туку како можност да растеме, да разбереме и да градиме мостови. Ова е причината зошто го охрабрувам секој Албанец, секој граѓанин од овој регион, да го следи овој начин на размислување. Погледнете подалеку од границите кои вештачки ги конструирала историјата. Посегнете до вашите соседи Македонци, Срби, Бугари, Турци, Власи…, учете од нив, разберете ги и прославете го она што ги прави единствени.

Ова не е само мое лично гледиште, верувам дека и повеќето Албанци во овој регион го чувствуваат истото. Нашата заедничка историја, нашето заедничко наследство и нашата заедничка иднина се многу поголеми од ѕидовите што некогаш можеби нè делеле.

Трансформативната моќ на единството

На моето последно патување во Европа, случајно застанав во Алзас-Лорен, некогаш регион растргнат од најжестоките битки, регион кој беше сведок на судирите на двете големи сили, Франција и Германија. Со векови беше симбол на поделба, конфликт и загуба. Не сфатив дека поминувам низ запуштени џиновски гробишта, а кога ќе размислиш, ако таа земја останеше бојно поле, Европа денес немаше да постои. Но, денес, оваа земја стои како сведоштво за трансформативната моќ на единството, денес тие гробишта остануваат само споменици на народите кои денес во мир заедно ги произведуваат симболите на напредокот: елегантниот и моќен Mercedes-Benz и иконското Peugeot. Истите луѓе кои некогаш се бореле еден против друг, сега работат заедно, градејќи ги машините што го движат светот напред.

Алзас-Лорен нè учи на непроценлива лекција, колку и да се длабоки поделбите, колку и да е горко минатото, секогаш има потенцијал за исцелување. Нашиот пат напред кон поголемо единство, просперитет и европска интеграција бара внимателна насока на вашето лидерство. Ве повикувам да размислите за надминување на разделувачката, националистичка реторика и наместо тоа да се фокусирате на негување на средина каде што македонската младина ќе може хармонично да коегзистира со своите сограѓани Aлбанци, работејќи заедно за да ја изградиме државата до нови височини.

Нашиот напредок е колективно патување

Како политичари, ве охрабрувам да размислите за моќната порака што можете да ја испратите до младите во оваа земја, дека вистинското лидерство и вистинската сила не се наоѓаат во нашата изолација, туку во заедничкиот чекор напред, кон иднината каде што Mакедонците, Aлбанците и сите други заедници на Северна Македонија ќе работат рамо до рамо со вас за создавање обединета, мирна и европска држава!

Изберете да бидете лидери кои нѐ зближуваат, покажувајќи им на младите од оваа земја дека нивниот потенцијал не лежи во нивните разлики, туку во нивната способност да работат заедно за општото добро! Границите се за географските карти, а не за здравиот и отворениот разум! Борете се со причините да го имате непријателот за пријател, а противникот за сојузник. Европа нѐ сака само заедно и сосема поинаку!

Ние сме општество составено од многу различни гласови, бои и приказни. Нашите корени лежат длабоко во земјата на различни култури, верувања и традиции. А сепак, и покрај нашите разлики, делиме заеднички стремеж: да изградиме подобра иднина за себе, за нашите деца и за генерациите што доаѓаат. Нашиот напредок е колективно патување.

Ние сме архитектите на оваа нова ера и како такви ќе се издигнеме над предизвиците, ќе застанеме цврсто против силите на поделба и ќе изградиме иднина на која светот ќе ѝ завидува.
Само преку работа во солидарност, преку градење на отпорност во себе и нашите заедници, ќе ги надминеме предизвиците на денешницата и ќе се движиме кон ветувањето за подобра иднина.

ЛИРИДОНА БЕЌИРИ

(Авторката е независен аналитичар, Здружение ЕЗРА)

Извор: Плус Инфо