Гренланд, најголемиот остров во светот, деновиве беше во центарот на вниманието на јавноста бидејќи американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека би било добра идеја САД да го купат.
Тоа предизвика бројни реакции, пред се од данските власти, бидејќи Гренланд се смета за автономна данска територија.
Можеби ќе ве интересира
Додека дипломатите дебатираат за овој контроверзен предлог, можеме да потсетиме на неколку интересни факти за арктичкиот остров.
Географски, Гренланд е дел од Северна Америка, но се смета за европска територија. Од 9 век, со неа владеат две колонијални сили – Норвешка и Данска.
Гренланд најмногу се потпира на риболов, а Данска значително придонесува во нејзиниот буџет – најмалку 60 проценти.
Областа е исто така богата со нафта, гас и ретки минерали.
Континуираниот ден таму трае два месеци, а 80 отсто од островот е покриен со вечен мраз, кој во некои делови е дебел околу четири километри. Сепак, ова се менува и поради глобалното затоплување.
САД долго време го гледаа Гренланд како стратешки важна точка и воспоставија база таму за време на Студената војна.
Најголемиот остров на светот
Гренланд зафаќа површина од 2,16 милиони квадратни километри, вклучувајќи неколку острови лоцирани во близина на брегот.
Иако само мал дел од островот не е покриен со мраз, тој сепак е со големина на Шведска.
Гренланд е дом на околу 56.000 луѓе, што го прави една од земјите со најмала густина на население.
Порано беше навистина зелено.
Со поголемиот дел од нејзината територија покриена со снег и мраз, арктичката нација ја зрачи белата боја.
Но, како Гренланд го доби името „Гренланд“? Кога Ерик Црвениот, исландски убиец, бил протеран на островот, тој го нарекол зелен со надеж дека ќе привлече доселеници.
Сепак, според научниците, Гренланд некогаш бил навистина зелен, иако тоа било пред повеќе од 2,5 милиони години.
Една нова студија откри дека античката земја била замрзната милиони години под околу 3 километри мраз.
Гренланд е автономна земја во рамките на Кралството Данска. Иако е поблиску до Северна Америка, тој е политички и културно поврзан со Европа веќе еден милениум.
Данска има колонија на Гренланд од 1721 година, а таа стана дел од таа земја дури во 1953 година.
Подоцна, постепено им беа дадени поголеми овластувања, а според новата структура, Гренланд може да преземе поголема одговорност. Се очекува и во иднина да се одржи референдум за независност.
Историја долга 4.500 години
Историчарите тврдат дека првите луѓе пристигнале на Гренланд околу 2500 година п.н.е. Група доселеници наводно умрела таму, а подоцна биле наследени од други групи од Северна Америка.
Исланѓаните почнале да се населуваат на почетокот на 10 век, но и тие исчезнале до крајот на 15 век.
Инуитите пристигнале на Гренланд од Азија во 13 век, а нивната лоза преживеала до денес. Повеќето од денешните жители се директни потомци на тие доселеници и сè уште почитуваат некои вековни обичаи.
88 проценти од населението се Инуити или луѓе со мешано данско и инуитно потекло.
Тие не сакаат да ги нарекуваат Ескими, туку Инуити или Калаалити бидејќи зборот Калалит на нивниот јазик значи Гренланѓанец.
На Гренланд нема патишта.
Иако зафаќа површина од 2,16 милиони квадратни километри, таму нема патишта или железнички системи.
Има патишта во градовите, но тие завршуваат во предградијата.
Патувањето меѓу градовите е со авион, брод, хеликоптер, моторни санки или санки со кучиња.
Чамците се најпопуларно превозно средство, па така во лето можете да видите голем број локални жители кои крстарат по фјордовите.
Риболов и ловење китови
Главната индустрија на Гренланд е риболовот. Земјата увезува речиси сè освен риба, морски плодови и други животни што може да се ловат на островот, како китови и фоки.
Секоја административна единица има одредена квота кога станува збор за лов на китови, фоки и риби, за да не се загрозени видовите.
Синиот кит не смее да се лови бидејќи е заштитен, а неговото месо и месо од фоки не може да се извезуваат, туку може да се консумираат само локално.
Живописниот главен град
Речиси една четвртина од населението живее во главниот град Нукуалофа. (Нук). Тој е најголемиот град и содржи бројни музеи, интересни кафулиња и бутици.
Се препорачува посета на Националниот музеј на Гренланд, Музејот на уметност Нук, Домот на културата Катуак…
Градот е опкружен и со мрежа од фјордови, па затоа се популарни и екскурзии во природа.
Полноќно сонце
Сонцето не заоѓа од 25 мај до 25 јули и во тој период е видливо на небото. Полноќното сонце е интересен природен феномен кој секој треба да го доживее барем еднаш во својот живот.
Најдолгиот ден во годината, 21 јуни, е национален празник – кога мештаните се собираат на сонце и уживаат во скара.Еуправозато
Во синоќешното гостување на „ТопТема“, министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, истакна дека неколку минати раководства на ФИТР, работеле криминално и направиле бројни финансиски злоупотреби и криминали, за кои се поднесени и се поднесуваат кривични пријави.
„Се покажа дека Фондот за иновации со сите негови претходни директори во последните 6 години работел многу криминално. Неколку милиони евра штета се во прашање направени. Оваа недела ќе има и нови кривични пријави, за различни проекти кои што никогаш не се реализирале, а биле исплаќани”, потенцираше Андоновски.
Тој додаде дека Фондот за иновации го има изгубено кредибилитетот поради оние кои што додека раководеле со фондот давале пари за непостоечки иновации, оценети негативно и од ревизорски извештаи.
„За жал, Фондот за иновации го изгуби кредибилитетот кај граѓаните и ние ако отвориме нова програма утре во Фондот за иновации, луѓето ќе речат вие сте исти како претходните. Како што претходните делеа пари за хулахопки, за пица рецепти, за небинарен тоалет, така и вие сега ќе правите за некои нови. Тоа не можеме да го дозволиме.”
Министерот додаде дека планот е постапно Фондот да се затвори, а надлежностите да ги преземат Министерството за дигитална трансформација, МОН и други соодветни институции.
„Идејата е Фондот да се затвори и тоа ќе се случи во текот на 2025 година, а надлежностите во поглед на технолошкиот развој, иновациите да ги преземат институциите кои што се соодветни на тоа, во поглед на технолошкиот развој, дигиталните иновации тоа е нашето министерство, во научните проекти и иновации министерството за образование. Планот за тоа ќе биде постапен”, појасни Андоновски.
Андоновски испрати и поттикнувачка порака до моменталното раководство на ФИТР, да работи уште понапорно на ревизијата како би се открило сè што се случувало внатре.
„Го поттикнувам Фондот да работи уште понапорно на ревизијата. Кога ќе го исчистиме процесот од овој неквалитет и криминал што му се случува на ФИТР, ќе имаме отворено поле да дискутираме која е следната патека. Според мене тоа се Европските Дигитални Иновациски Хабови (EDIH) како иновативен начин да одиме напред, за кој што обезбедивме еден милион евра кофинансирање, за проекти кои ќе финансираат дигитализација на малите и средните претпријатија. И тоа е вистинска инјекција за бизнисот”, дециден беше Андоновски.
Министерот за дигитална трансформација Стефан Андоновски вели дека со законските измени со кои отсега печатената верзија на документот изваден по електронски пат преку порталот uslugi.gov.mk станува валидна, граѓаните нема да плаќаат двапати како досега кога поради неважење на печатената верзија беа принудени повторно да го вадат истиот документ на шалтерите и за истиот да плаќаат.
– Ново во законот е тоа што не се врши дополнителна проверка што претходно мораше да се направи за документот да биде валиден. Претходно можеше документот да се користи електронски, но неговата печатена верзија не важеше. Сега со измените, печатената верзија на електронскиот документ е целосно валидна, има времен жиг, електронски печат и потпис, појасни Андоновски во вечерашното гостување на телевизија Телма.
Во однос на порталот uslugi.gov.mk, Андоновски рече дека се дигитализирале услуги кои било најлесно да се дигитализираат и токму затоа има услуги што никогаш досега не се искористени или се користени два до три пати.
За дигитализацијата, рече дека наследил состојба во која овој процес бил оставен да пропаѓа, а наследил и три тужби од повеќе милиони евра од Македонската радио телевизија, Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги и Радиодифузија.
Борбата за правда продолжува и се надевам дека ако не во кривична постапка, тогаш во граѓанска постапка ќе се утврди кој го вршел прислушувањето, напиша на својот фејсбук-профил Гордана Јанкуловска, поранешната министерка за внатрешни работи која беше обвинета во случајот „Тврдина“. Таа изјави дека е задоволна од денешната пресуда на Основниот кривичен суд.
„Календарски помина речиси една деценија, а како да поминаа три животи на некој што доживеал длабока старост. Само семејството и релативно мал круг блиски луѓе и пријатели знаат како изгледаа овие години.
Задоволна сум од денешната одлука на судот кој ги уважи нашите аргументи. Без оглед што во кривичната постапка не се утврди виновникот за масовното прислушување, што мене како една од најголемите жртви на овој монструозен чин и на моето семејство од корен ни ги промени животите и ни нанесе ненадоместлива штета, борбата за правда продолжува и се надевам дека ако не во кривична постапка, тогаш во граѓанска постапка ќе се утврди кој го вршел прислушувањето“, напиша Јанкуловска.