Обновливите извори на енергија (ОИЕ) сé повеќе стануваат основа на енергетската иднина на Европа, а Европската унија (ЕУ) силно ги поддржува проектите кои придонесуваат за развојот на овој сектор. Грантовите на ЕУ за обновливи извори на енергија претставуваат значителна финансиска помош за земјите-членки и партнерите на ЕУ, вклучително и за земјите од Западен Балкан, кои сакаат да се префрлат на почисти и поодржливи извори на енергија.

ЕУ нуди различни видови грантови за проекти за обновлива енергија. Овие грантови се дел од пошироката иницијатива наречена Европски зелен договор, чија цел е да ја направи ЕУ првиот климатски неутрален континент до 2050 година. Главната цел на грантовите на ЕУ е транзиција кон одржливи и чисти извори на енергија. Специфичните цели вклучуваат намалување на емисиите на јаглерод диоксид, зголемување на енергетската ефикасност, поттикнување на иновациите во енергетскиот сектор, развојот на локалната зелена економија и отворањето на нови работни места како и зајакнување на енергетската безбедност и независност. Грантовите на ЕУ може да вклучуваат директна финансиска поддршка за проекти за градење капацитети во соларни, ветерни електрани, хидроцентрали и други извори на обновлива енергија, како и кофинансирање на проекти кои помагаат да се намалат емисиите на стакленички гасови, но и за техничка помош за развој на инфраструктурата, обука на персоналот и подобрување на технологијата. Износите на грантовите од ЕУ зависат од видот на проектот и земјата на корисникот. Помалите истражувачки проекти можат да добијат средства во вредност од неколку стотици илјади евра, додека за поголеми инфраструктурни проекти се предвидени субвенции во износ од неколку милиони евра. Фондовите како InvestEU и Connecting Europe Facility (CEF) имаат буџети во милијарди евра, што овозможува финансирање на широк опсег на проекти за обновлива енергија. Благодарение на грантовите на ЕУ за обновливи извори на енергија многу земји значително го приближија својот енергетски сектор кон целите предвидени со зелената транзиција.  Па така, на пример, со поддршка од фондовите на ЕУ, Германија разви бројни проекти за фарми со ветерници и соларни фарми, како и Данска која е лидер во користењето на енергијата на ветерот и се смета за еден од најчистите енергетски системи во Европа. Исто така и Грција и Шпанија значително ги намалија емисиите на јаглерод и го зголемија енергетскиот капацитет преку соларни проекти користејќи вакви грантови.

ЕУ има развиено неколку програми кои го вклучуваат и Западен Балкан во борбата за одржлива енергетска иднина. Програмите како што се ИПА и Инвестициска рамка за Западен Балкан обезбедуваат финансиска и техничка поддршка на проекти од областа на обновливите извори на енергија. Исто така, Зелениот план за Западен Балкан дава дополнителни можности за развој на зелена инфраструктура и модернизација на енергетскиот систем. Овие грантови се клучни за намалување на зависноста од фосилни горива и за постигнување еколошки цели, а во исто време ги поддржуваат земјите од регионот да го забрзаат својот пат кон членство во ЕУ. Пристапот до овие средства може да придонесе за развој на локалните економии, намалување на притисоците врз животната средина и постигнување на глобалните цели за одржливост. За земјите од Западен Балкан, овие грантови се вредни ресурси за модернизација на енергетскиот сектор и интеграција во европската економија и политиката за заштита на животната средина.

И Македонија досега користела неколку грантови од ЕУ за проекти поврзани со обновливи извори на енергија и еколошка одржливост. Преку различни фондови на ЕУ, како што се Инструментот за претпристапна помош (ИПА) и  ВБИФ (Инвестициска рамка за Западен Балкан), Северна Македонија доби поддршка за проекти кои ја подобруваат енергетската ефикасност и развиваат инфраструктура за обновливи извори. Еден пример е проект за подобрување на енергетската ефикасност во јавните згради, како и иницијативите за намалување на емисиите на јаглерод диоксид во индустријата и транспортот. Исто така, ЕУ поддржа проекти за развој на соларна енергија и воведување на ветерни електрани, со што се зголеми капацитетот на Северна Македонија за производство на чиста енергија. 

Овие инвестиции се дел од пошироката стратегија на ЕУ за Западен Балкан, која има за цел да му помогне на регионот да се усогласи со стандардите на ЕУ во областа на заштитата на животната средина и одржливиот развој. Со поголема искористеност на ваквите грантови Македонија може многу побрзо да ги реализира поставените целите за енергетската транзиција, намалување на зависноста од увоз на енергија и зајакнување на инфраструктурата на обновливи извори во земјата.

Директорот на Детската клиника д-р Реџеп Мемеди, на денешната прес конференција истакна дека клиниката е со многу инфраструктурни, наталожени проблеми, а дел од нив навистина се сериозни.

Кујната каде се спрема храна за деца и бебиња е во комплетно амортизирана состојба, со инвентар кој е повеќе од 20 години стар, и е тешко да се одржува по стандарди со простории кои се руинирани. И замислете, во вакви простории на Детска клинка со години се спрема храна за деца, рече Мемеди и праша дали тоа е безбедно.

Тој ја покажа и пумпалната станица со неколку пумпи за вода, кои секојдневно прават дефекти, па Детската клиника секоја недела има недостаток на вода.

– Замислете денеска да имаме пожар некаде горе по катови, ние немаме притисок за гасење пожар, рече Мемеди и додаде дека ова е високоризичен момент.

Тој вели дека бара решенија, а институциите да се занимаваат со тоја кој е виновен и што треба да се преземе за да се подобри состојбата. И за пумпалната станица вели дека ќе се реновира и ќе се направи комплет нова изолација.

Утринава беше уапсен сега веќе поранешниот министер за здравство на Хрватска Вили Берош. Тимови на Канцеларија за сузбивање на корупцијата и организираниот криминал (УСКОК) влегле во неговата куќа во Загреб нешто пред 7 часот изутрина и започнале претрес. Европските обвинители соопштија дека тие покренале акција против Берош и уште седум лица заради криминално здружување, наведувајќи дека Берош примил мито.

Премиерот Андреј Пленковиќ го разреши Берош и свика прес-конференција, која започна нешто по 11 часот.

– Како што знаете, утринава беше уапсен поранешниот министер Вили Берош и уште две лица, во рамки на акција на УСКОК, за што ме информираше главниот државен обвинител. Не сум запознаен со деталите. Очигледно станува збор за коруптивни кривични дела. Она што сакам да го кажам во име на Владата е дека надлежните органи треба сè да истражат, изјави хрватскиот премиер.

– Како претседател на Владата, лично сум згрозен од идејата дека некој во здравствениот систем би ја користел својата положба за лично збогатување или за да му удоволува на некој друг. Станува збор за незаконско дејствување на министерот и некои други службеници во здравството. Тоа е особено чувствителен ресор и тема. Министерот Берош доби доверба од мене и од граѓаните да се грижи за здравството и да управува со ресурсите на законит начин, за да им се обезбедат најдобрите услуги на сите пациенти, додаде шефот на хрватската Влада.

Пленковиќ изјави дека ова може да се смета за чин на предавство.

– Ниту тој, ниту кој било друг, не доби мандат за злоупотреба на системот и извршување кривични дела. Иако ова е непријатен момент за Владата, целосно ја поддржуваме истрагата. За корупцијата нема место, без разлика за кого станува збор. Ако се докаже дека обвинувањата се точни, ова го доживувам како чин на предавство на личната доверба што ја имав во него овие пет години, откако му ја укажав честа да биде министер. Се надевам дека овој случај ќе послужи за дополнителен ангажман во борбата против корупцијата, рече Пленковиќ.

Тој одби да ги коментира деталите од случајот.

„Знам само она што прочитав. Истражните активности се тајни. Ние не сме полиција, ниту Државното обвинителство, па немаме сознанија за деталите од случајот. Од друга страна, ако надлежните органи процениле дека доказите, индициите и некои изјави се такви што довеле до апсење на министерот, тогаш ситуацијата сигурно е сериозна и укажува најмалку на сомнение за кривични дела.“

„Го разрешив министерот Берош веднаш штом дознав за какви кривични дела е осомничен,“ додаде премиерот. Тој демантираше дека ова има врска со Европската јавна обвинителка Лаура Ковеси и состанокот што го одржаа.

Пленковиќ истакна дека последниот контакт со Берош бил вчера, кога министерот го информирал за резултатите од разговорите со синдикатите.

Во однос на именувањето на нов министер, премиерот рече: Дајте време. Не си легнав синоќа со мисла дека денеска ќе бидам пред вас на прес-конференција и дека ќе имам трет коалициски состанок оваа недела.