Христијаните од целиот свет го слават Воскресението Христово, смислата и суштината на Христијанството. Велигден е столбот на христијанското учење. „Христос Воскресна – Вистина Воскресна“ е традиционалниот поздрав со кој Христијаните ја пренесуваат веста за Воскресението на Христос.
Колкаво е значењето на овој ден Велигден и на самиот чин на Воскресение, најсликовито објаснуваат зборовите на Апостол Павле. „Ако Христос не воскреснеше, празна ќе беше Вашата вера и залудна ќе беше нашата проповед. Но Христос Воскресна“, запишал Апостолот современик на Христос.
Антонија Марополо, хемиски инженер од Национален технички универзитет во Атина, во ексклузивно интервју за дневниот весник „Дневник“ открива како течел процесот на отворање на светиот гроб на Исус Христос во Ерусалим. Марополо сведочи и за моментот кога престанале да работат мерните инструменти кои биле поставени во внатрешноста.
Во продолжение текстот од Дневник
Чувствував нешто што не може да се опише со зборови. Kако може да се опише чувство кога по цели седум века пред вас се крева плочата што го покрива најсветото место на христијаните во светот, дека сте први што го гледате тоа и оти токму вам ви припаднала задачата да ги реконструирате местото на кое воскреснал Исус Христос и црквата што е направена на местото на пештерата во која бил погребан.
Откако сe се заврши, среќна сум што сe направивме и сигурна сум дека ова свето место сега ќе биде уште подобро заштитено и ќе трае со векови. Но, мерките за заштита не смеат да запрат, бидејќи сега откривме дека подолу, под Светиот гроб и црквата „Едикуле“ има подземни води, кои можат да направат проблеми, што значи дека треба да бидеме внимателни… На ваков начин Антонија Марополо, хемиски инженер од Национален технички универзитет во Атина, ги опишува своите чувства како водач на експертскиот тим кој минатата година направил единствен потфат во светот со отворањето на гробот на Исус Христос во Ерусалим, односно местото на неговото воскреснување.
Во ексклузивното интервју за „Дневник“ таа ја коригира информацијата што во октомври минатата година ја пренесоа медиумите дека местото на воскреснувањето се отвора првпат по 550 години.
– Отворањето се случи првпат по седум века. Затоа и нашите чувства и одговорноста беа уште поголеми – вели таа.
не случајно беше избрана да го предводи поголемиот тим на експерти од различни области, главно од овој атински универзитет. Зад 65-годишната професорка, чија потесна специјалност е хемиски инженеринг, се повеќе од стотина различни проекти за заштита на стари споменици – од „Аја Софија“ во Истанбул, преку манастирите на Света Гора, па до храмот во Луксор, Египет.
Задачата што сега била поставена пред неа и колегите била не само да се изврши реставрацијата на гробот, туку и на целата црква „Едикуле“, која веќе со децении не доживеала темелна реконструкција.
Проектот вклучувал отстранување железни столбови, кои ја поткрепувале црквата од сите страни, а кои биле поставени во педесеттите години од минатиот век. Тоа подразбирало зајакнување на камените блокови од кои е изграден храмот што е подигнат во 325 година, од римскиот цар Kонстантин на местото за каде што се верува дека е погребан Исус Христос.
Познато е дека во Библијата, во Евангелието според Матеј, пишува оти откако Исус починал распнат на крстот на местото Голгота, Јосиф го зел телото, го завиткал во белото платно и го погребал во пештерата во која го изделкал сопствениот гроб. Kонстантиновата црква на Светиот гроб била уништена од муслиманскиот калиф Ал- Хаким во 1009 година, а во 12 век крстоносците и го дале сегашниот изглед. Последен пат била реконструирана во 19 век. Со неа управуваат Грчката православна црква, Ерменската православна црква и Римокатоличката црква.
Професорката Антонија Марополо ни објасни дека зафатот бил исклучително сложен, бидејќи никој не можеше да знае како објектот ќе реагира кога ќе се отстранат досегашните метални столбови што ја поддржуваа конструкцијата.
СИГУРНА СУМ ДЕКА ТОА Е ГРОБОТ ШТО ГО ОТКРИЛЕ KОНСТАНТИН И ЕЛЕНА
ДНЕВНИК: Kако го доживеавте тоа што токму вие го предводевте тој зафат, на најсветото место за христијаните во светот?
– Нашата работа на овој проект ја доживуваме со голема почит и завет кон овој единствен споменик на христијанството. Целта беше да се анулираат деформациите на светата Едикула, кои беа видливи на портите по реставрирањата од 1810 година. Беше видливо и дека подземните води го загрозуваат објектот и оти има промени на теренот. Отворањето на гробот на Исус беше единствено и предизвикувачко, бидејќи моравме да го направиме тоа без никаква грешка. Во исто време беше и многу големо искуство, емоционално и религиозно бидејќи се случи по седум века од последното отворање.
ДНЕВНИК: Секако дека највозбудливиот момент беше самото отворање на Светиот гроб. Во медиумите беше објавено дека во тој момент се случија чудни феномени на небото, дека се слушале звуците на трубата… Имаше ли таков нешто?
– Јас не сум кажала дека имало невообичаени феномени на небото и звуци кога го отворивме гробот. Во тој момент на отворањето бев внатре со другите за да одлучиме како да продолжиме. Немаше таков феномен, но кога излегов надвор откако почнавме да го истражуваме гробот, реков дека инструментите што претходно ги поставивме на плочата на гробот за да го забележиме секој момент, вибрации и слично, се исклучија. Тоа беше факт. Не можам да го објаснам тоа, но го снимив. Со сигурност можам да ви кажам дека околу ова место постои некоја енергија, која е многу, многу силна.
ДНЕВНИК: Kако конкретно изгледаше внатрешноста на гробот откако ја тргнавте плочата? Имаше ли предмети внатре?
– Во гробот немаше никакви предмети. И јас претходно не очекував дека ќе најдеме нешто. Најдовме празен гроб при што видливи беа оштетувањата на долната плоча на гробот. Таа е камена и на неа има резби. Плочата беше скршена, а имаше и ситни парчиња камења. Се разбира, извршивме репарации, кои беа потребни. Но, скршената плоча ја оставивме како таква. Само ја покривме со белата мермерна плоча.
ДНЕВНИК: Дали таа скршена плоча, всушност, е оригинална плоча, со која првично било покриено местото на воскреснувањето на Исус откако била направена црквата?
– Геометриските мерења покажуваат дека големата плоча над камената подлога на гробот на Исус е оригиналната. Ја оставивме така, скршена, но таа е оригиналната. Тоа посочува дека ние сме го откриле гробот кој бил откриен од Kонстантин и Елена и бил обвиен со мермер. Другата плоча што е над неа, исто така, беше оригинална, но од подоцнежен период.
ДНЕВНИК: Постојат различни мислења дали токму на ова место била пештерата во која Јосиф го погребал Исус. Има сомнежи за тоа?
– Она во што сум сигурна е тоа дека плочата што ја откривме е токму таа од периодот на цар Kонстантин и царица Елена. Тоа значи дека сум убедена оти ова е местото што тие го откриле како Светиот гроб и каде што е направена црквата.
ДНЕВНИК: Дали зедовте материјали од Светиот гроб, од местото на воскреснувањето?
-Да, зедовме мали примероци на камењата што ги најдовме внатре. Сега ќе ги анализираме во Атина. Ќе видиме што ќе покажат истражувањата.
НЕ ОСТАВИВМЕ НИШТО ВНАТРЕ
ДНЕВНИК: Ќе има ли потреба во наредните години, децении, векови, повторно да се отвора Светиот гроб?
– Не знам кога ќе биде следното отворање, но можам да ви кажам дека таму има подземни води. Затоа побаравме дозвола да ја истражиме и подземната област. Подземниот дел е еродиран и направивме студија како во иднина да интервенираме за да се заштити светата Едикула и црквата на Светиот гроб.
Инаку, храмот сега е безбеден од земјотреси. Дизајнот на рехабилитацијата ги зеде предвид најсилните потреси во светата земја. Ги конзервиравме фреските, капелата на ангелите и мермерните скулптури внатре и се надеваме дека оваа света сабота светлината ќе биде силна како што била, но преку посветла света едикула.
ДНЕВНИК: Дали нешто оставивте внатре, нешто во функција на следење на состојбите или знак за извршената реконструкција?
– Не оставивме ништо внатре. Веруваме дека вредноста на споменикот е толку единствена што никој не треба да го пишува своето име таму. Но, сигурни сме дека сите знаат што направивме.
ДНЕВНИК: Дали е ова круна на вашата научна и стручна кариера во областа на заштитата на историските споменици?
– (Се насмевнува на прашањето) Верувам дека сум благословена од оваа работа, бидејќи беше голема чест за мене. Се надевам дека одговорноста ја презедовме на соодветен начин и ги постигнавме нашите цели. Но, се надевам дека ќе можеме да продолжиме со подземните интервенции и тоа е нешто што би сакала да го направам во иднина за да сме сигурни дека сме направиле нешто што ќе трае со векови.
ЕРУСАЛИМСКИОТ ПАТРИЈАРХ РЕЧЕ „ОУУ…“
ДНЕВНИК: Ерусалимскиот патријарх Теофил Трети беше со вас во моментот на отворањето. Kако тој реагираше, како духовник, предводник на христијаните во Светата земја?
-Бевме четворица и сите влеговме заедно и единствениот збор што можам да го кажам на англиски и со кој се опишува како тој реагирал е: „Оуу…“. Тоа значи почит, не страв. Пребарував како да ги искажам своите чувства и чувствата на другите и дискутирав со патријархот и зборот е: „Оуу…“
ГРОБОТ БЕШЕ ОТВОРЕН 60 ЧАСА
ДНЕВНИК: Kолку долго гробот беше отворен додека вршевте реконструкција?
-Гробот беше отворен 60 часа и за тоа време завршивме се што планиравме. Инаку, сето друго време во тие осум месеци работевме само ноќе за да можат поклониците да го посетуваат местото.
Порака за надеж, мир и разбирање
– Ние силно ја чувствуваме пораката од гробот на Исус, која е пораката на воскреснувањето, пораката на надеж, на мир и заемно разбирање. Ова е многу важно за целиот свет. Силно верувам дека ова е порака за сите нас, не само за христијаните, туку и за муслиманите, Евреите, па дури и неверниците – потенцира Антонија Марополо.
Православие.мк објави видео од затворот каде бил држен и мачен нашиот спасител Исус Христос.
Во затворот каде што беше затворен единствениот чист и безгрешен воопшто во човештвото, Оној кој дојде за да пострада за нас и да ги измие нашите гревови, нашиот Господ Исус Христос.
Колку е страшно, а истовремено возвишено да си претставиме дека на овие камења стапнале нозете Негови. Овие камења се афтентичните од пред две илјади години и се еден вид сведоци на она што се случувало овде пред дваесет века.
На овие студени камења во болна и понижувачка состојба бил оставен Човекољубецот кој беше распнат од луѓе.
Колку ли Му должиме и како да му возвратиме за она кое Тој, Единствениот безгрешен го претрпе за нас.
Велипеток е денот на Христовите страданија. Тие започнуваат уште ноќта, во Гетсиманија. Затоа гетсиманските настани ги вбројуваме во Велипеток. Тие се случувале доцна во ноќта – по полноќ. Според европското мерење на времето – во петок. Патем, од собата на Тајната вечера до Гетсиманија, Христос продолжил со Прошталната беседа и ги поучувал апостолите (Јован 15 и 16 глава). За да биде поуката разбрана и запометена, го посочил примерот со лозата и лозовата прачка која дава плод, ако е на лозата, а не кога е отсечена од неа. И рекол: „Без Мене не можете да направите ништо“, но „ако Мене Ме гонеа, и вас ќе ве гонат“, а утехата е во „Утешителот, Кого што ќе ви Го испратам Јас од Отецот, Духот на вистината…“. „Во светот ќе имате маки; само не бојте се, зашто Јас го победив светот.“ По овие зборови, Христос завршил со поуката и ја започнал Молитвата во Гетсиманија. Страдањата од Велики Петок почнуваат во Гетсиманија.
Гетсиманија – молитва и страданија
Господ Исус Христос вообичаено се молел насамо, давајќи ни пример и нам за индивидуалната, лична молитва. Многу е значајна Неговата молитва во Гетсиманија пред да биде фатен и изведен на суд, а потоа, неправедно осуден на смрт, измачуван и распнат (Марко 14,32-42; Матеј 26,36-46; Лука 22,39-46; Јован 17 глава). Он, бидејќи Бог, знаел сè што ќе се случува, но затоа што бил и вистински човек, Неговата човечка природа, во Гетсиманија, ја преживеала Голгота. Спасението на човечкиот род не би било извршено без Неговата молитва во Гетсиманија, во која кулминирале Неговите душевни страдања за нас и место нас; страдања предизвикани само од нашите гревови и претрпени заради нашите гревови – за гревовите на сите луѓе од сите времиња, а кои Он како Богочовек доброволно ги примил врз Себе. Пред жртвениот подвиг на Голгота, Спасителот бил во неискажливи маки во Гетсиманија. Таму жалел со жалостите и умирал со смртта на сите луѓе, молејќи Му се на Отецот, и тоа пред Своите тројца најверни ученици: Петар, Јаков и Јован, како што предвидувал Законот – двајца или тројца сведоци (5. Мој. 19,15). Тие биле сведоци за Неговите искупителни, душевни страдања, а пред нив Он и се преобразил (Матеј 17,1-2) и во нивно присуство ја воскреснал Јаировата ќерка (Лука 8,51). Христовото тагување и страдање во Гетсиманија е израз на човечката природа во Богочовекот. Неизмерни биле Христовите страдања во Гетсиманија, бидејќи неизмерна била и грешноста на луѓето, која Он ја зел врз Себе и Му предизвикала големи болки. Големи биле Неговите гетсимански маки, бидејќи во Него и преку Него плачела и барала спасение целата човечка природа. Вообичаено, во Христово време, на Исток, а особено меѓу Евреите, луѓето се молеле стоејќи, со подигнати раце кон небото (1.Тим. 2,8; Лука 18,11 и 13). Овде се вели, Господ Исус Христос „падна на земја и се молеше“. Молитвите и молењата со приклонети колена на земја, биле израз на духовна тежина и внатрешна борба и тие биле ретко практикувани (спореди: 4. Мој. 16,22).
Евангелистот Лука ја покажува психолошката-духовна борба и реакцијата на телото со изобилство на пот и капки крв, како израз на тешката душевна борба. Дека Спасителот во Гетсиманија многу пострадал заради гревот на сиот човечки род и тоа со страданија какви што не страдал никој, сведочи и евангелскиот опис дека „потта Му била како капки крв“. Тоа го предизвикала човечката природа во Христа, која сосема природно реагирала во моментот на предавството, фаќањето, врзувањето, бичувањето, плукањето, страдањето и смртта. Сето ова било појако изразено во Неговата човечка природа, зашто Господ Исус Христос знаел сè што Го чека, а тоа и го предрекол пред Своите апостоли (Марко 10,32-34). Он знаел за сето тоа и за сè што ќе се случи од Гетсиманија до Голгота – до Неговиот последен крик на крстот: „Се сврши!“ (Јован 19,30). Со истите зборови и во Гетсиманија рекол: „Свршено е, дојде часот; еве, се предава Синот Човечки во рацете на грешници“ (Марко 14,41). Предавникот бил сосема близу. Хрисос рекол: „Станете да одиме! Еве, наближи оној што Ме предава.“ Тоа не значи да бегаме, туку да се сретнеме со непријателите; да тргнеме по долгиот пат; да одиме по патот на страданијата – до Голгота!
Христа Го фаќаат во Гетсиманија
Јуда излегол од Тајната вечера, се откажал од Христа и од апостолството и отишол да Го предаде својот Учител. Штом дознал каде ќе ја поминат ноќта, веднаш заминал, за да им каже на оние што сакале да Го фатат Исуса. Кај нив почекал некое време, додека дојдат Христос и апостолите на договореното место, а можеби чекал и да настапи длабока ноќ, кога апостолите би заспале и не би можеле да дадат отпор. Такво е лукавството, „зашто синовите на овој свет во својот род се подосетливи од синовите на светлината“ (Лука 16,8). Јуда со себе повел и многу народ со мечеви и стапови, испратени од првосвештениците и книжниците. Значи, со него била една вооружена чета, од таканаречената полиција на храмот, која ја сочинувале одредени помошници во храмот: млади свештеници и штитеници на јудејските старешини и книжници.
Велиме дека имало и млади свештеници или помошници на првосвештеникот, иако во евангелскиот текст тоа не е речено така, но заклучуваме од зборовите дека луѓето биле вооружени „со мечеви и со стапови“, а на првосвештениците и на нивните слуги не им било допуштено да носат мечеви и, во буквална смисла на зборот, им било забрането да пролеваат крв. Тоа значи дека тие биле оние – вооружените со стапови, бидејќи не смееле да носат мечеви, како другите. Збунува и тоа дека Јуда допуштил овие луѓе да доаѓаат вооружени со „мечеви и стапови“ за да Го фатат кроткиот Господ Исус Христос. Но, тој ја знаел ревноста на апостолите и очекувал да Го бранат својот Учител и Господ. За тоа сведочи и реакцијата на светиот апостол Петар, кој извадил нож и им се спротиставил (види: Јован 18,10-11; Матеј 26,50-51; Марко 14,47). Затоа, Јуда навреме обезбедил вооружени луѓе кои непречено ќе Го фатат Господа Исуса Христа. Се погрижил и за тоа, да не се случи недоразбирање и да не фатат погрешен човек, во ноќната темнина. Затоа, договорено било жртвата да им ја покаже со целив и со поздрав на својот Учител, велејќи Му „Радувај се, Рави“. Тоа бил вообичаен однос и поздрав меѓу учениците и Учителот. А бакнежот бил сметан за целив на мирот. „А Исус му рече: ,Пријателе, зошто си дошол?‘ “ Ова се Христовите последни предупредувачки зборови кон Јуда за да се покае и затоа му вели: „Пријателе“. Јуда, пак, со своето духовно слепило и безумие, сакал преку целивот да ја сокрие од Господа својата намера, лажно, претставувајќи се како пријател. Но, „ти, ако си пријател, зошто доаѓаш со непријатели“, вели блажени Теофилакт. Неговото лукавство е бесмислено. Тој не сфаќал со каква вечна осуда се осудил себе си, за тоа што токму знакот на љубовта – целивот го употребил за предавство.
Ова претставува најгрубо искривоколчување на најголемата добродетел – љубовта. Ова е демонско применување на доброто за зло. Знакот на љубовта Јуда го употребил за да ја затвори вратата на рајот, место да ја отвори. Навистина збунува тоа, како било можно Јуда три и пол години да биде апостол и близок „ученик Христов“, еден од дванаесетте, кој постојано ги слушал зборовите Господови и ги следал Неговите чуда, а на крајот, да се оттргне и да Го предаде. Ова предавство на Господа се повторува многупати низ времињата и после Јуда, од многумина христијани. Секое отстапување од Христа, претставува предавство и христоодрекување. Затоа, и ние треба да се запрашаме како апостолите, кога Исус им рекол: „еден од вас ќе Ме предаде“, па да велиме: „да не сум јас?“ (Марко 14,18-19). Ноќта Христос бил фатен, врзан и одведен на суд пред Јудејското собрание (Марко 14,43-49; Матеј 26,47-56; Лука 22,47-53; Јован 18,3-12).
На светиот и велики понеделник, се сеќаваме на блажениот Јосиф, прекрасниот; се сеќаваме и, на од Господа проколнатата, исушена смоква. Почнуваат светите страдања на нашиот Господ Исус Христос, а пред тоа, како на Негов праобраз, се сеќаваме на прекрасниот Јосиф.
Јосиф беше син на патријархот Јаков, син којшто му го роди Рахила. Омразен од своите браќа, заради некои сновиденија, Јосиф прво бива фрлен, од нив, во длабока јама, за потоа браќата, со крвавата облека, да го мамат татка си, дека Јосифа го растргнале ѕверовите.
Потем, за триесет сребреници Јосиф бива продаден на Исмаилќаните, коишто повторно го препродаваат на Петефриј, управникот на евнусите кај египетскиот цар – фараонот. Кога фараоновата госпоѓа безумно се нафрлила на целомудрениот младич Јосиф, тој, несакајќи да направи безаконие, побегнал, оставајќи ја својата наметка. Таа го наклеветила пред господарот, и Јосиф бива фрлен во окови и мрачен затвор.
Потоа, поради толкувањето на соништата го изведуваат од затворот, го претставуваат пред царот, и Јосиф постанува господар на сета египетска земја. На крајот, при продавањето на пченицата, им се открива на своите браќа и благочестиво проживувајќи го целиот живот, умира во Египет, бивајќи сметан, покрај другите доблести, и за голем во целомудреноста.
Тој е праобраз на Христа, бидејќи и Христос страда од Неговите соплеменици, ученикот го продава за триесет сребреници, го фрлаат во темна, мрачна јама – во гроб, од кадешто самовласно станувајќи, се зацари над Египет, т.е. над секој грев, и целосно победувајќи го, владее над целиот свет и според човекољубието нè искупува со таинственото давање пченица (леб), предавајќи се Самиот Себеси за нас и хранејќи нè со лебот небесен – Своето животоносно Тело. Од тие причини, сега се спомнува прекрасниот Јосиф. Заедно со тоа се сеќаваме и на исушената смоква од светото Евангелие, бидејќи божествените Евангелисти, токму Матеј и Марко, говорат за тоа веднаш после спомнувањето на гранчињата. Таинственото толкување на Исидор Пелусиот е дека смоквата е дрвото на непослушанието, чиишто листови престапниците ги употребиле за покривање.
Причината за споредбата на гревот со смоквата е очигледен, бидејќи и гревот дава пријатно задоволство – гревовна наслада, но потоа доаѓа – горчината на совеста. Всушност, отците тука го ставаат расказот за смоквата заради умиление, како и расказот за Јосиф – бидејќи е праобраз на Христа. (Неплодна) смоква е секоја душа на којашто ѝ е туѓ секој духовен плод, којашто Господ наутро, т.е. после овој живот, не наоѓајќи се Себе во неа, ја исушува со клетва и ја фрла во оган вечен – и таа постанува како некаков исушен столб, којшто ги застрашува оние, коишто не донесуваат плодови достојни на доблести.
Оваа сабота е Лазарова Сабота, еден од поголемите христијански празници од пролетниот циклус. Лазарова сабота е променлив празник и секогаш се паѓа еден ден пред Цветници, кои се точно една недела пред најголемиот празник Велигден.
На овој ден се споменува чудесното воскресение на четиридневно упокоениот извршено од Исус Христос. Овој настан бил на шест дена пред предавството и убиството на Христос на Голгота.
На Лазарева сабота обичај е да се носат гранчиња од врба што симболично претставува свечено Христово влегување во Ерусалим, каде што го пречекале следбениците. На овој ден обично се оди на река и се вели: „Колку далеку го фрлив овој камен, толку подалеку да биде змијата од мене“.
На овој ден се бере цвеќе, но не се внесува дома, туку важно е да се остави во дворот. Со цвеќето се кити домот, а со водата каде стоело се замиваат домашните. Во Македонија групи девојчиња облечени како невести одат и пеат лазаревски песни, како обичај за големиот празник.
Во Македонија групи девојчиња облечени како невести одат и пеат лазаревски песни, како обичај за големиот празник.
Името „Цветници“ празникот го добил по цветното гранче палма што Исус Христос го носел во раката за време на овој свечен настан.
Иако спаѓа во еден од големите празници, па се подразбира дека на овој ден не се извршуваат големи работни обврски, со векови постои верувањето дека токму на Цветници би требало да се посади лен и зелка, бидејќи така родот на овие билки ќе биде подобар.
Кога станува збор за работењето, овој празник е исклучок, бидејќи токму на овој ден се појавува полна месечина, кога, според верувањата, умот и вештините на луѓето стануваат далеку помоќни од вообичаено. Поради тоа, на Цветници би требало да започнете некои проекти и да донесете одлуки.
Последната седма недела од чесниот пост што му претходи на Велигден е Страстната – Страдалната седмица.
Таа недела, од Велики понеделник до Велика сабота верниците ја поминуваат во строг пост, молитви и покајание.
На богослужбите во црквите се потсетува на последните земни денови на Исус Христос, неговото приведување и страдањето на крстот.
Неделата се нарекува „страстна“ според старословенскиот збор „страст“ што значи страдање, трпение и болка.
На Велики понеделник црквата потсетува на осум библиски настани – четири од Стариот и четири од Новиот завет. Велики понеделник е: ден на старозаветниот Јосиф, намразениот од браќа си, ден на пророчките виденија, ден на маките во ропството и ден на праведниот Јов, како и ден на бесплодната смоква, неправедните лозари, за крајот на светот и очистувањето на храмот.
На Велики вторник православната црква го покажува Богочовекот Исус Христос како сезнаечки, кој во саботата кога го воскреснал Лазар, знаел дека еврејските старешини го осудиле на смрт. На богослуженијата се читаат текстовите од Светото евангелие што ги опишуваат настаните што се случиле токму на Велики вторник, кога Исус Христос изговорил најмногу поуки и параболи во Ерусалим. Тоа се Неговите последни поуки и опомени пред да биде предаден и распнат.
На Велика среда се споменува предавството на Јуда. На тој ден во спомен на жената која истурила миро на христовите нозе, во црквите се врши една од седумте свети тајни-осветувањето елеј. Верниците тогаш се помазуваат со осветеното масло како лек за телесно и за душевно здравје.
На Велики четврток си спомнуваме за Тајната вечера и сè што се случувало тогаш – подготовката, миењето нозете на апостолите, поуката за смирението и братољубието, посочување на предавникот и излегувањето на Јуда од вечерата. На тој ден Исус Христос ја востановил светата тајна на причестување во облик на леб и вино што го претставуваат телото и крвта Господово. На Велики четврток се служи литургија на Василиј Велики. Вечерта има бдеење и се читаат 12 евангелија за Христовите страдања.
На Велики петок нема литургија. Тоа е најжалосниот ден за христијаните бидејќи Исус Христос бил осуден и распнат на крст. Во времето на смрттта на Синот Божји земјата се затресла, Сонцето се помрачило, а завесата во ерусалимскиот храм се искинала на два дела. Наместо камбани, во црквите се до недела се слуша звукот на клепалото. Вечерта се изнесува плаштеницата која го означува посмртното облекување и полагање во гробот на Исус Христос и се служи опело. По обиколката околу храмот верниците минуваат под плаштеницата.
Велика Сабота е денот меѓу смртта и воскресението, меѓу петок и Велигден, денот што ги спојува распнувањето и радоста, исчекување пред Христовото Воскресение. На Велика сабота последниот ден од Велигденскиот пост се служи опело за Исус Христос. Во раните попладневни часови се служи литургија на Свети Василиј Велики. Во ерусалимскиот храм на Светиот гроб на Господ Исус Христос во кој претходно се изгасени сите свеќи и кандила се пали светиот оган што го прима ерусалимскиот патријах и потоа го пренесува на народот.
Во недела е Велигден, денот на воскреснувањето на Исус Христос, кога ја докажал својата божествена моќ и воскреснал од мртвите. Воскресението Христово на полноќ се објавува во сите православни храмови, а се одржуваат воскресенски литургии. Овој празник е спој на верата и традицијата. Широко е распространета традицијата кршење со велигденски јајца за здравје, благостостојба и напредок.
Велигден е тридневен празник кој покрај недела ги вклучува и понеделник и вторник.
На Велигден верниците се поздравуваат со поздравот „Христос воскресе“ и „Вистина воскресе“.
Кога зборуваме за верата ние секогаш мислиме за верата во Бога. Всушност, постои и вера во човекот и таа вера го определува нашиот живот, во најмала мера исто толку постојано и длабоко како и верата во Бог. Освен тоа, во Бога веруваат не сите, а да се живее со луѓето – не се може без вера во човекот. Имено, на верата во човекот се засновани сите обиди на промена – општествени, политички, семејни, зашто што и да ни се проповеда – било да е тоа религија или ново животно уредување, доколку човекот не почне се труди, не го остварува тоа што е замислено, тоа никогаш и во никој случај нема да се оствари.
Затоа, секој реформатор, секој човек којшто ги повикува луѓето кон нешто ново, го засновува својот повик на верата во човекот; а во малите работи, во секојдневниот живот се е засновано на верата дека во човекот има нешто добро и убаво што може да одговори на потребата, на тагата, на радоста, што може да послужи како основа за градење на животот. И, еве, за оваа вера би сакал нешто да кажам.
Таквата вера не е лековерие, не е наивен однос кон човекот, кој допушта дека наводно сѐ е возможно, дека треба само да му се обратиш на човека и тој ќе се одѕвие. Меѓутоа, тоа е воедно и уверение во тоа дека нема таков човек во кој не би постоела вистинска човечка длабочина, дека нема таков човек во кој не би можело да се познае она што е добро и достојното во него. Кон таквото уверение ние приоѓаме во сите области на животот. На пример, сега во сите (развиени) земји од светот се одвива една голема трансформација на затворскиот систем. Порано престапникот го затворале во затвор за да го оддалечат од човечкото општество; тој бил отсечен дел. Сега под затвор сѐ повеќе се подразбира место каде што на престапникот може да му се помогне да стане човек. Значи, таквиот однос преставува вера во човекот. Оваа вера не се заснова на очигледност; често човек преку очевидноста мора да погледне некаде во длабочините и да открие нешто што како на изглед да не постои. Во Евангелието има два раскази, кои многу јасно го покажуваат односот на Христос кон човекот, Неговата вера во човекот.
Првиот случај го наоѓаме во Евангелието по Јован, во осмата глава. Тој е расказ за тоа како при Спасителот довеле жена фатена во прељуба. Очигледноста била против неа, таа била фатена во прељуба, подлежела на осуда и строга казна. Христос не ја осудил. Он ја осудил нејзината постапка; не ја прифатил како прељубница, туку се загледал во длабочината на нејзината душа и во неа видел можност за нов живот; Он во оваа прељубница проѕрел чистота што во неа не умрела. Кога оваа жена застанала пред судот, кога открила дека нејзиниот грев значи смрт, таа, конечно, се освестила. Во тој момент, сѐ што и зборувале: дека гревот убива, дека гревот уништува – станало реалност: таа згрешила и неа сега, според тогашниот закон, требало да ја каменуваат. Таа сфатила дека, доколку одново ѝ биде даден живот, повеќе никогаш нема да посегне кон тоа што само по себе носи смрт. И Христос го проѕрел тоа. Тој се обратил кон луѓето наколу и рекол: „Кој е без грев, нека го фрли првиот камен!..“ И сите заминале. А кога Христос останал Сам со таа жена, Он ѝ рекол: „Каде се тие коишто те осудуваа?“ – „Си заминаа“ – одговорила таа. – „Ни Јас не те осудувам; оди и не греши повеќе“.
Господ Исус Христос и жената фатена во прељуба
Со тој пример гледаме како Христос умеел да се вгледа во човекот и да ги согледа сите негови можности, кои како да биле сокриени со постапките на тој човек.
Другиот расказ е, исто така, впечатлив: средбата на Христос со апостолот Петар, откако овој поради страв три пати се одрекол од Него, плашејќи се. Христос не го прашува: „Не ти е ли жал за тоа што го стори?“ Он му вели: „Ме љубиш ли?“ И Петар од душа одговара: „Да, Господи, Те сакам!“ Но Господ три пати го поставува тоа прашање. И одеднаш, осознавајќи го значењето на тие три прашања, сфаќајќи дека сета очигледност е против него, Петар вели: „Ти сѐ знаеш, Господи! Ти знаеш дека Те сакам!“ И Христос го прима повторно помеѓу Своите ученици.
Умееме ли ние вака да постапуваме? Зарем можеме да поверуваме дека човекот кој постапил спрема нас лошо, има право да каже: „Да, јас тебе те сакам! Во мене нема храброст, нема длабочина, нема доволно умствени сили, но јас тебе сепак те сакам“ – и сѐ е возможно.
Кога би можеле и ние така да се однесуваме едни кон други! Кога би можеле еден на друг да си веруваме, да не би биле заслепени ниту од грешките на луѓето, ниту од нивните постапки; да не би нѐ заглушувале нивните зборови, туку молчаливо да се загледаме во човечката душа и да ја наѕреме во неа можната човечност, можното човечко величие и, соодветно, да му понудиме на човекот нов живот, да му го предложиме нашето доверие – и да го повикаме да живее во полната мера на своето човечко достоинство! Кога би можеле ние така да се однесуваме еден кон друг, сѐ би било возможно меѓу луѓето, би се преобразиле и нов живот би настанал за човештвото.
После претходната беседа ми беше поставено прашањето: „Што ако човек рече: кај мене твојата доверба и вера во мене ги надминуваат моите сили? И јас би сакал да одговорам на ова прашање, бидејќи е многу важно.
Вообичаено ние страдаме поради тоа што во нас не веруваат. Ние чувствуваме дека во нас има некакви можности, но за да ги оствариле нам ни е потребна поддршка од срце коешто верува во нас, човечка љубов, човек кој би рекол: „Да! Не плаши се! Ти можеш себеси да се оствариш!“ Но, понекогаш, кога ни е дадена таква доверба, кога таа ни е подарена, нам одеднаш ни изгледа страшно: „А што ако ја изневерам оваа доверба? Што ако ништо не ми успее, што ако вртлогот на моите мечти во мене се расее како магла кога изгрева сонцето? Што ќе биде тогаш? Зарем потполно да ја изгубам довербата, почитта, можеби, дури и љубовта на тие коишто толку се надеваа во мене?
И ова на човекот често му пречи. Но нас, можеби, уште повеќе ни смета тоа што многу често, кога друг човек ни ја подарува својата доверба, тој како да верува во невозможното, како да не го зема предвид тоа што јас сум просто обичен, нормален човек. Нам ни се чини дека тој на се сѐ надева: дека ние небаре можеме да направиме сѐ, сѐ без ограничување, безусловно сѐ. И тогаш сфаќаме, од една страна, дека тоа е невозможно; и се плашиме да се врземе за тоа; а од друга страна, кога се грижиме тоа да го оствариме, се открива дека ние не можеме да се покажеме на висината на таа „безумна“, „непромислена“, „безусловна“ доверба што ни била дадена. И еве тука две страни.
Од едната страна, оној којшто му дава доверба на друг, кој како подарок, како вдахновение, му ја принесува својата вера, тоа треба да го прави промислено, разумно, мудро; а од друга страна, човекот кому таа вера му се дава, должен е да биде трезвен, свесен и да ги вложи сите усилби за творечки да го оствари своето призвание, и уште да знае дека во него има некакви ограничувања. Овие ограничувања не секогаш можеме да ги откриеме пред да започнеме да се трудиме. Само кога ќе пристапиме кон изучување на некоја наука, кон читање на некоја книга, кон какво и да било дело, ќе видиме колку ние можеме да оствариме и каде завршуваат нашите можности. Но мораме да почнеме. И не смееме да се плашиме во моментот кога ќе дојдеме до границата на своите можности, затоа што – и ова е многу важно – довербата што ни е дадена, верата што во нас се вложува, се однесува не кон тоа ние да оствариме сѐ што на човекот му е возможно воопшто, туку кон тоа ние да се оствариме себеси колку што е можно подобро.
Во оваа смисла е приказната на Христос за талантите. Зборот „талант“ (талент) низ вековите стекнал специфично значење. Сите ние знаеме што е талант кога станува збор за музиката, ликовната уметност, книжевноста; меѓутоа Христос не говорел за тоа. Во Негово време талантот бил паричната мера.
Значи, на некој човек му дале влог и му предложиле да ја реализира оваа парична мерка, да постигне сѐ за што е способен. Овој човек може да ги вложи сите усилби и ако е исклучително надарен, тој може да го удвои или утрои тој дар што му е даден. Ако е помалку надарен, тој ќе постигне барем нешто. Но тој никако нема право да го направи тоа што го направил најненадарениот од трите личности за кои говори приказната. Тој се уплашил: „Што ако јас тоа што е вложено во мене, тоа што ми е дадено, го изарчам, го изгубам, и што ако за тоа треба да одговарам?“ – и го погребал; т.е. просто го одложил настрана, го закопал, го завиткал во марамче. А кога дошло времето на судот, кога дошло времето на давање сметка, кога сите застанале пред господарот, се покажало дека сите по нешто добиле – само тој не добил ништо. И не бил осуден за тоа што не донесол добивка, профит за својот господар; бил осуден затоа што се исплашил и не се решил да направи нешто, не се одлучил за ништо.
Пренесувајќи ја оваа слика во нашиот обичен живот, ние можеме, се разбира, талантот за кого говори приказната да го разгледуваме како дар во областа на уметноста, книжевноста и поезијата, но тоа е ограничено поимање. Во основа, всадениот во нас талант е сето она за што сме способни, целото богатство, сета разновидност, целата убавина на нашата сопствена личност. Можеме ли да ја оствариме или не? Можеме; сите можат, секој може да оствари сѐ за што му фаќа духот, храброста, вдахновението. И во тоа е центарот на тежината, во тоа се состои целото прашање. Должни сме така да веруваме во човекот, да му подариме таква доверба, така да го надахнеме, што тој да пронајде во себе храброст, јунаштво, радост и творечка радост за да се оствари себеси. Иако тој не е гениј, а е човек; иако со ништо не се истакнува – но нека биде самиот себе, толку целосно и прекрасно, колку што му е достапно. И тогаш ние нема да возложуваме врз него тешко бреме, нема да ставаме на него тежина што тој никако не ќе може да ја понесе, затоа што нема да побараме од него да стане она што никогаш, дури ни во сон не може да биде, туку ќе му велиме: „Гледај, во тебе има такво богатство! Оствари го!“ Но тој ќе рече: „Па, каде е тоа богатство, какво е тоа?“ – „Ти немој да мериш. Просто постани творечки самиот себе, тоа што си. Каде што не фаќа умот – исполнувај со срцето; каде што не фаќа силата, исполнувај со пријателство. И ќе увидиш: тоа што не можеш да го направиш сам, во соработка со другите, заедно со други луѓе, можеш да го оствариш и можеш да дадеш допринес во заедничката ризница на луѓето“.
И ете, ако ние така со вера припаѓаме кон човекот, можеме да го вдахновиме и нема да ја уништи својата вера и човекот ќе израсне во своја мерка на креативност и радост.
Во еден од расказите на германскиот писател Бертолд Брехт има приближно ваков дијалог. Го прашуваат еден човек: „Што правите вие кога сакате некого?“
– Јас, – одговара тој – составувам проект за него.
– Проект? А што понатака?
– Понатака се трудам тие да се совпаднат.
– А кажете: кој или што треба да се совпадне со она другото: човекот со проектот, или проектот со човекот?
– Се разбира – одговара господинот Кернер – човекот треба да се совпадне со проектот.
Луѓето често мислат дека ваквиот пристап е вера во човекот; дека е можно да се проучи човекот, дека може да се размисли за него, дека во него може да се видат сите негови способности, дека може да се состави проект и потоа да се принуди човекот да одговара на тој проект. Тоа е грешка и злочин што го прават и одделни луѓе во семејствата, и човечките општества, и идеолошките групации, како на луѓето коишто веруваат, така и на тие што не веруваат. Во семејствата ова понекогаш достигнува до трагични димензии. Родителите однапред знаат во што е среќата на нивните деца и ги присилуваат да бидат среќни онака како што ним им се чини дека треба да бидат среќни. Ова, исто така, се однесува и на мажот и на жената; ова се однесува и на пријателите: „Не, јас знам што е за тебе пополезно, знам што е за тебе подобро, ќе видиш како сѐ ќе биде добро“. И несреќната жртва на таа убиствена, задушлива, распарчена душа и живот на љубовта, понекогаш е готова да моли : „А да престанеш ти да ме сакаш, туку да ми дадеш слобода?!“
Во човечкото општество тоа често добива потрагична форма, кога или мнозинството, или каква-годе доминантна група му наметнува на секој човек поодделно, или на цела друга група, свој печат, бара сите да одговараат за дадениот проект. Луѓето кои тоа го прават, секогаш мислат дека тие веруваат во човекот, дека увиделе како тој може да стане голем, значаен; мислат дека тој не верува во себе, а доколку би поверувал во себе вистински, тој би разбрал и би ги следел нивните диктати. Всушност, ваквиот пристап е одрекување на секаква вера во човекот. Овој пристап се заснова на тоа што после умствената, клиничка, ладна анализа на човекот или состојбата, од сите собрани податоци се прави слика било за човекот, било за општеството, или човештвото во целина. И затоа, тоа несреќно општество, или човештво, или човек, се грижат да возат по планот. Но притоа се заборава дека верата во човекот се карактеризира имено со тоа – што ние сме уверени дека надвор од она што ние веќе сме го узнале за човекот, надвор од она што ни е видено, што ни е возможно да го разбереме, во човекот суштествуваат такви длабочини кои ни се недостижни: толку длабок, многу длабок хаос, за кој некогаш пишувал германскиот философ Ниче: кој во себе не го носи хаосот, тој никогаш нема да создаде ѕвезди.
Ете таков е пристапот на господинот Кернер, за кого зборува Брехт – ја одрекува, имено, можноста на творечкиот хаос; не хаос во смисла на безнадежен поредок, туку хаос во смисла на уште неоформено битие, во смисла на виорни длабочини, од кои постепено може да израсне строј и убавина, осмисленост. Оваа вера во човекот го зема предвид тоа што човекот останува тајна за набљудувачот, особено за умствениот набљудувач, затоа што вистинското видение на човекот доаѓа не од умот, ами од срцето. Само срцето во суштина е спознателно и му разоткрива на умот такви длабочини што тој не може да ги постигне; вистинската вера во човекот ја зема предвид можноста за тие длабочини, притаените можности во нив и очекува дека неочекуваното, невозможното може да се случи.
Едно нешто се случува речиси секогаш. Ние на човекот му даваме слобода и истовремено му ја подаруваме нашата доверба, го збогатуваме со нашата вера, го вдахнувавме со таа вера. И често се случува во тој процес на останување сам со себе, човек да се одврати од неговиот вдахновител и неговата поддршка; и не само да се одврати – периодично нему му е неопходно да се откаже од него, тој е должен да ја изгради својата личност, својата самостојност, одделувајќи се од дотогашните односи. И човекот којшто оди на тоа да би вдахнал некого – било да е тоа дете или возрасен, општество или црковност – на творечка вера, должен е да биде подготвен на тоа што од него ќе се одречат. Тој е должен да ја испитува својата вера во човекот токму во тој момент, не сомневајќи се, не колебајќи се, не одвраќајќи се, а примајќи го како радосно откритие фактот што почнува да расте самостојно битие и што човекот, кој дотогаш зависел од него, макар од неговата доверба и вера во него, сега ја брка таа зависност. И ако човекот, кој на почетокот вдахнувал друг, обдарувајќи го со својата вера, ќе возмогне да остане во верата тогаш кога ќе стане излишен за некое време во тој процес на реализирање; ако возмогне да се откаже од насилието на власта, убедливоста, или дури од мекото – а понекогаш толку жестоко! – насилие на љубовта, тогаш тој самиот станува човек во полна смисла на зборот, или во секој случај, во попотполна смисла на зборот.
И така, излегува дека за да се верува во друг човек, потребно е да се верува смело, творечки во самиот себе, и дека ако ние не веруваме во самите себе, ако не веруваме во тие длабочини, од кои може да израсне нешто незамисливо големо, тогаш ние не можеме на друг да му даруваме слобода, којашто би му овозможила да стане самиот тој, неочекуваниот и непостижен човек, кој ќе даде нов придонес – не препишан, туку личен, сопствен и творечки – во животот на општеството и во судбината на човештвото.
Како што веќе кажав, не можеме да веруваме во друг човек доколку не веруваме во самите себе. И еве, се поставува прашањето: што е верата во себе? Професионално, повеќето луѓе од секојдневниот живот ќе одговараат: да веруваш во себе – тоа е да бидеш уверен дека ако ја присилиш својата волја, ги собереш сите сили на умот, можно е да се добие нешто добро – внатре, во границите на возможното. Таквата вера во себе, којашто некаде се граничи со самодовербата, лесно преоѓа во неа, и на крајот, тоа не е вера во себе, туку увереност дека опкружението ќе се повини на нашето усилие; во некои аспекти тоа е увереност дека во мене има доволно сили да ги пробијам и изменам луѓето коишто ме опкружуваат, или околностите со кои се среќавам.
Вистинската вера во себеси – тоа е увереност дека во мене има нешто што јас не го знам, што е тоа за мене самиот недостижно, што може да се открива и да дојде до некаква мера на полнота и совршенство. Самоувереноста се заснова на познанието на самиот себе, може да биде на некакво преувеличено самооценување; а верата нема потреба од никаква самооценка, затоа што нејзин предмет е токму тајната на човекот. Кога велам тајната на човекот, сакам да го кажам тоа не дека во секој човек има нешто притаено, туку тоа дека секој човек е постојана динамика, постојан живот, постојано движење и творење и што во ниеден момент, ниту самиот човек, ни некој друг не може да го замрзне, да ја запре таа динамика за да се загледа во неа; динамиката не може да замрзне: човекот е динамичен секогаш и секаде.
И еве, верата во човекот, во самиот себе – тоа е вера дека во мене, во секој човек суштествува непобедлива динамика на животот и дека единствено што може да попречува оваа динамика да се оствари и оприсутни во реалноста, е мојот кукавичлук, мојата нерешителност, а во никој случај не се околностите што ме опкружуваат. Околностите, какви-годе и да биле, добри или лоши, колку и сурови да би биле, колку и да би биле направени да го скршат човекот, претставуваат само повод за таа внатрешна, творечка динамика да се себеизрази на нов начин, поинаку, неочекувано – но, во секој случај, да се изрази себеси и ништо друго. Верата во себе е увереност во оваа внатрешна, таинствена, творечка и, најпосле, победничка динамика. Верата во себе поради тоа ја содржи увереноста дека во секој човек, и во мене покрај другите, има област којашто е за мене самиот недофатлива; и дека, бидејќи од ден во ден ќе бидам самиот јас, што е можно посовршено, што е можно поискрено и повистинито, почесно, посмело и попожртвувано, на крајот на краиштата, ќе откривам и придвижувам нови и нови сили, коишто со ништо не ќе можат да бидат запрени.
Но тоа не е слеп процес, во него мора да има поглед; човекот во својот постанок треба, исто така да се набљудува себеси – не кукавички, не со неспокојство, не треба да си го поставува на себе прашењето: „Дали сум јас оној којшто на крајот треба да станам или сакам да бидам?.. – туку со жив интерес, како набљудувач којшто набљудува процес и го зема предвид, се обидува да го употреби, приложи, примени сѐ што влегува сега во неговото видно поле. Ова значи дека човекот мора да се научи да се преслушува себеси, пред сѐ, гласот на својата совест, онаа вистина што ја има во него, зашто ако гласот на совеста, гласот на вистината е заглушен, тој никако и никогаш не ќе може да биде заменет ни со законитост, ни со условност, ниту со човечки правила. Понатака, човекот треба да го преслушува гласот на животот, она на што животот го учи: животот на поединиот човек кој е покрај него, животот на општеството, животот на народот, животот на човештвото, биолошкиот живот. И најпосле, верникот несомнено треба да го наслушува гласот на Самиот Бог, изразен во Светото Писмо, кој звучи погласно, поправедно, повистинито отколку неговата сопствена совест.
Сето ова му дава можност, заслушувајќи и вгледувајќи се во себе, да ги открие во себе тие длабини и да ги примени во животот. Во овој процес човекот е должен, како што кажав претходно, да собере многу смелост, навистина многу храброст, затоа што тој процес е борба на животот против зачмаеноста, борба на творештвото против сѐ што го убива творечкото, борба на совеста против она што несовесно се обидува да го гради животот.
Тоа бара храброст – да; но заедно со неа и огромно смирение и послушание; не во смисла дека треба да се потчинуваме, туку во смисла дека треба смирено и послушно да се препуштаме на законот на животот и да бидеме подготвени да живееме дури и по цена на нашата смрт. Ова може да се чини како чуден и бесмислен израз, но во устата на верникот не е ни чудно ни бесмислено, затоа што животот за својот идеал може да го положи само оној којшто верува во животот и не верува во победата на смртта; оној кој верува дека победува животот и дека смртта никогаш нема да победи; оној кој може да љуби со сета душа, со сето срце, со сиот ум, со сета волја, со сето свое тело. Само оној човек во кого животот ја победил смртта може да го даде свој живот, примајќи привидна победеност, скрушеност и смрт, но знаејќи дека внатрешно, суштински победил тој. Еднаш бил пронајден натпис во Шлиселбуршкиот затвор: „Со Христос и во затвор сме слободни, без Него – и на слобода сме во затвор“. Еве, овој контраст на победоносниот живот и привидната смрт се јавува како карактерна црта, вистинска вера на човекот во себе – не самоувереност, туку вера во непобедливата динамика на животот, чиешто конечно име е – Бог.
Управуваше мудро и ревносно со Светата Црква како најголем цариградски архипастир. Кога Лав Ерменин стана против иконите, тој му се спротивстави на царот и прво го советуваше, но потоа го разобличи. Заради ова нечестивиот цар го протера на островот Проконис.
На тој остров имаше манастир којшто самиот Никифор го беше изградил во чест на свети Теодор. Таму овој исповедник на православната вера помина тринаесет години, а потоа се упокои во Господ во 827 година. Откако изгинаа сите цареви иконоборци и на царскиот престол седна Михаил со мајка му Теодора, а на патријаршискиот беше вратен патријархот Методиј, тогаш (846 година) моштите на свети Никифор ги пренесоа од Проконис во Цариград и прво ги положија во црквата Света Софија од која беше прогонет за време на животот, а потоа во црквата на светите апостоли. Главното празнување на овој јерарх е на 2 јуни, а на 13 март се празнува откривањето и преносот на неговите нетлени мошти.
Свети Никифор е прогонет од Цариград на 13 март, а по деветнаесет години на истиот датум во престолнината ги донесоа неговите свети мошти.
Oвие маченици пострадаа за време на прогонот на христијаните од императорот Декиј (249-251), во Смирна, во тоа време знаменит трговски град, на источниот брег на Егејското море. Смирнската Црква е основана од светиот апостол Јован Богослов и се прославила со мажественоста на исповедниците на верата Христова. Откако дознаа за почетокот на прогоните, мачениците почнаа да се подготвуваат за страдање, со пост и удвоена молитва.
Светиот Пиониј, кој беше свештеник, зема три вериги и ги стави врз себе и врз Асклипиад и Сабина. Светите маченици беа фатени од гонителите на 23 февруари, во денот на споменот на светиот Поликарп, епископ смирнски (+167), што било празничен ден за сите христијани во Смирна. Во затворот ги сретнаа презвитерот на соборната црква во Смирна, Лин и една жена по име Македонка, од селото Карина, кои исто така беа затворени заради исповедање на Името Господово. Многумина верни ги посетуваа светите исповедници во затворот, носејќи им кој што може, но сето тоа затворениците им го раздаваа на стражарите.
Кон Пиониј доаѓаа и некои што порано биле христијани, но од страв да не бидат мачени се согласиле да им принесат жртва на идолите, и тие ги просеа неговите молитви. Пиониј горко плачеше заради нивното малодушие и ги уверуваше „не очајувајте, браќа, иако направивте тежок грев, покајте се искрено, и повторно обратете се кон Христа со целото срце“.
После многуте измачувања, на 2 март 250 година, светиот маченик го распнаа на крст и околу него поставија дрва и ги запалија. Кога огнот догоре, сите го видеа телото на светителот сосема неповредено, дури ни косата на неговата глава не беше изгорена. Лицето негово светеше со Божествена благодат. Светиот Пиониј е оној кој го напиша житието на светиот Поликарп смирнски.
